IJsplaten Antarctica kwetsbaarder dan gedacht

De Ross-ijsplaat op Antarctica, de grootste ijsplaat ter wereld. Sommige koude ijsplaten waarvan onderzoekers aanvankelijk dachten dat ze de komende eeuwen stabiel zouden blijven, blijken toch kwetsbaar als de aarde verder opwarmt.

Stuart Rankin / NASA / Flickr (CC BY-NC 2.0)

Als een ijsplaat scheurtjes heeft, kan het water uit die meren daarin stromen. Hierdoor kan de ijsplaat in korte tijd versplinteren.

Als ijsplaten afbreken dragen zij zelf niet bij aan een stijging van de zeespiegel omdat ze al in zee drijven. Het landijs dat ze tegenhouden zal wel sneller de zee instromen waardoor de zeespiegel hoger komt te liggen.

Dat ontdekten onderzoekers onder leiding van de Nederlandse klimaatonderzoeker Melchior van Wessem. De resultaten van het onderzoek zijn verschenen in Nature Climate Change.

Ross-ijsplaat

De grootste ijsplaat ter wereld is de Ross-ijsplaat op Antarctica. De grote, drijvende ijsvlakte van honderden meters dik is ongeveer even groot als Spanje. De plaat is aangehecht aan de ijskap op het land. Hoewel het op alle ijsplaten van Antarctica koud is, ligt de gemiddelde temperatuur op deze ijsplaat nog lager. Vanwege deze koude omstandigheden dachten klimaatwetenschappers aanvankelijk dat de Ross-ijsplaat en andere, vergelijkbare ijsplaten, de komende eeuw veilig waren voor opwarming van de aarde.

Het onderzoek van Van Wessem laat zien dat ook deze koude ijsplaten wel degelijk moeten worden gemonitord. Dat komt doordat er op koude ijsplaten zoals de Ross-ijsplaat relatief weinig sneeuw valt wat het ontstaan van meren van smeltwater op deze ijsplaten kan versnellen, en dat is slecht nieuws.

Als een ijsplaat scheurtjes heeft, kan het water uit die meren daarin stromen. Hierdoor kan de ijsplaat in korte tijd versplinteren.

Smeltwater

Meer dan zestig procent van de ijsplaten op Antarctica, waaronder de Ross-ijsplaat, hebben zulke scheuren en kunnen dus mogelijk versplinteren wanneer er smeltwatermeren ontstaan. Als dat gebeurt, kan het aangrenzende landijs sneller in zee stromen en zal de zeespiegel stijgen.

Sneeuwval blijkt een veel grotere rol te spelen dan gedacht.

Smeltwatermeren op koude ijsplaten als de Ross-ijsplaat beginnen al te ontstaan bij een gemiddelde jaartemperatuur van -15° Celsius. Volgens de nieuwste klimaatmodellen kunnen die temperaturen bij een gemiddelde opwarming van de aarde, op de Ross-ijsplaat al worden bereikt aan het einde van deze eeuw.

Sneeuwval simuleren

Op Antarctica ligt voldoende landijs om de zeespiegel wereldwijd met tientallen meters te laten stijgen.

‘Wat me het meest heeft verrast, is dat de hoeveelheid sneeuwval zo sterk de drempelwaarde voor het ontstaan van smeltwatermeren bepaalt’, zegt Van Wessem.

‘Met mijn onderzoek probeerde ik juist het smelten op Antarctica zelf beter te voorspellen, maar nu blijkt dat sneeuwval een veel grotere rol speelt dan gedacht. Het is wat mij betreft dan ook net zo belangrijk om de simulatie van sneeuwval op Antarctica te verbeteren, zodat de modellen waarmee we voorspellingen doen over het smelten van de ijskap en de zeespiegelstijging die dat oplevert, nauwkeuriger worden.’