Donald Trump: ‘Ik verwerp de ideologie van globalisme en omarm de doctrine van patriottisme’

‘Het was een typische toespraak waarin president Trump zijn intussen gekende ideologie verwoordde’, reageerde premier Charles Michel meteen na de toespraak van Donald Trump voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

‘Hij gaat er van uit dat een wereld waarin elk land opkomt voor zijn eigen belangen en ontwikkeling automatisch zal leiden tot een wereld waarin samenwerking en algemene vooruitgang vanzelfsprekend zijn. Wij zien dat anders. Wij geloven dat een multilaterale aanpak nodig en ook effectiever is, omdat je uitgaat van het belang van de mensheid in haar geheel en daarom gezamenlijk zoekt naar vooruitgang en mogelijkheden. Dat gaat vaak moeilijk, en soms boer je zelfs achteruit. Maar er is naar ons aanvoelen geen echt alternatief voor de weg van de gezamenlijkheid.’

Charles Michel: ‘Trump gaat er van uit dat een wereld waarin elk land opkomt voor zijn eigen belangen en ontwikkeling automatisch zal leiden tot een wereld waarin samenwerking en algemene vooruitgang vanzelfsprekend zijn. Wij zien dat anders.’

Donald Trump arriveerde te laat op de Verenigde Naties, zodat hij ditmaal niet de tweede spreker was, maar de derde. Maar hij blijft natuurlijk de spreker waarnaar het meest uitgekeken werd. Dat hij zichzelf en zijn regering met voorsprong de beste vindt uit de Amerikaanse geschiedenis, is geen nieuws. Trump begon er wel mee, maar zijn claims over economische groei en vooruitgang op vlak van tewerkstelling waren kort.

Opvallend was wel dat hij de historisch hoge uitgaven voor defensie (700 miljard dollar dit jaar, 716 miljard volgend jaar) en het feit dat het Amerikaanse leger machtiger zal zijn dan ooit, voorstelde als niet alleen een garantie voor de veiligheid van de VS, maar ook voor de wereld.

De echte bottomline van de toespraak van president Trump was, zoals premier Michel terecht opmerkt, dat patriottisme de ideologie van de toekomst is en dat mondiaal bestuur afgewezen moet worden.

De argumentatie voor dat standpunt is dat “global governance” uitgevoerd wordt door mondiale organisaties of instellingen die geen verantwoording moeten afleggen aan soevereine bevolkingen.

Daarmee legt hij zeker de vinger op een zere plek in het multilaterale bestuur, al vergroot hij dat probleem uit door te doen alsof het opgelegd wordt door een soort anoniem en autoritair bestuur, terwijl elke stap in mondiaal bestuur vertrekt van onderhandelingen tussen staten en hun regeringen. Dat is zo in de Europese Unie en in de internationale organisaties die in de feiten het “mondiaal bestuur” uitmaken.

‘Wij verwerpen de ideologie van globalisme en omarmen de doctrine van patriottisme’, zei Trump, nadat hij zich in niet mis te verstane woorden nog eens afkeerde van het Internationaal Strafhof in Den Haag – dat was geen verrassing omdat de VS nog heel onlangs uithaalden naar het Strafhof en de kans dat Amerikaanse staatsburgers voor het hof in Den Haag gedaagd zouden worden. Ook de VN-Mensenrechtenraad moest het ontgelden. Maar ook OPEC-landen kregen de boodschap dat ze de olieprijzen moesten laten dalen als ze nog op Amerikaanse bescherming wilden kunnen rekenen.

Migratie zaak voor nationaal beleid

De Amerikaanse president zegde alle landen die Amerikaanse buitenlandse hulp krijgen de wacht aan. Die hulp, zo dreigde hij, zal er in de toekomst alleen nog zijn voor wie ‘de Verenigde Staten respecteert en, eerlijk gezegd, ook alleen voor wie onze vrienden zijn’.

In dezelfde lijn bevestigde Trump nogmaals dat de VS niet zullen deelnemen aan de Global Compact voor Migratie, die gelanceerd wordt in december in de Marokkaanse stad Marrakech. Migratie is geen zaak voor mondiale afspraken maar alleen voor nationaal beleid.

De Amerikaanse president zegde meteen ook alle landen die Amerikaanse buitenlandse hulp krijgen de wacht aan. Die hulp, zo dreigde hij, zal er in de toekomst alleen nog zijn voor wie ‘de Verenigde Staten respecteert en, eerlijk gezegd, ook alleen voor wie onze vrienden zijn’.

Wie die vrienden zijn, bleek even later als India, Saoedi-Arabië, Israël en Polen elk een pluim kregen van de Amerikaanse president. Hij prees daarbij respectievelijk de vrije samenleving, de interne hervormingen, de zeventigjarige democratie en de strijd voor soevereiniteit.

Dat stond in schril contrast met de aanvallen op Venezuela (en andere landen die kiezen voor socialisme) en China, dat verweten werd elke regel van de Wereldhandelsorganisatie te overtreden terwijl het sinds zijn intrede in de WTO wel miljoenen Amerikaanse banen in de staalindustrie vernietigd heeft, werkt met staatsbedrijven en staatsplanning.

Retorische truc

Maar de demonen werden echt ontbonden in het stuk van de toespraak dat over Iran ging. Iran werd ervan beschuldigd de grootste sponsor van terrorisme ter wereld te zijn, chaos en bloedvergieten in de regio en ver daarbuiten te financieren, terwijl de leiders van Iran grootschalige corruptie en repressie verweten werden.

Premier Michel ziet het als een retorische truc om eerst respectvol te praten over Noord-Korea, met tweemaal de vermelding van ‘Voorzitter Kim’ die vorig jaar nog gehekeld werd als de raketman, en dan alle negatieve registers open te trekken als het over Iran ging. ‘De boodschap, lijkt te zijn: mijn aanpak van Noord-Korea vorig jaar werkte, het is nu aan de Iraanse leiders om op dezelfde manier te reageren en met mij aan tafel te gaan zitten.’

Het is nu uitkijken naar de speciale zitting van de VN Veiligheidsraad van woensdag 26 september, en naar hoe Iran er behandeld zal worden. Donald Trump zal de openingstoespraak houden.

Michel noch Reynders weten of Trump die gelegenheid te baat zal nemen om opnieuw (alleen) Iran aan te vallen, dan wel of hij zich zal houden aan de voorstellen van de Europese leden van Veiligheidsraad. Die willen het thema opentrekken tot de proliferatie van nucleaire, chemische en biologische wapens.

Reactie van Rouhani

Intussen heeft ook de Iraanse president Hassan Rouhani de Algemene Vergadering toegesproken. Zoals verwacht was zijn toespraak eigenlijk een lange en scherpe reactie op de aanvallen van Trump. Hij hekelde onder andere het feit dat de VS de regering, die ze uitnodiging tot gesprek, tegelijk omver wil werpen. Iran, stelde Rouhani, heeft tot nu en zal ook in de toekomst aan alle voorwaarden van het Iran-akkoord voldoen. Hij noemde het dan ook misdadig dat de VS niet alleen zelf besloten hebben zich niet langer te houden aan die internationale overeenkomst, maar vooral dat ze andere landen en organisaties met represailles bedreigen als ze zich wél nog aan de afspraken houden.

Als antwoord op de oproep van de VS om opnieuw te onderhandelen over onder andere het atoomprogramma, zei Rouhani dat hij de dialoog van op het spreekgestoelte van de VN wil voeren, omdat internationale veiligheid niet mag afhangen van de wensen van één land. Hij positioneerde Iran ook als een land met onberispelijke credentials als het gaat over het bestrijden van terrorisme: ‘Wij begrepen het fascistische karakter van het Baathregime in Irak voordat de rest van de wereld dat doorhad. Wij bestreden de Taliban en Al Qaeda voor de aanslagen van 9/11. Wij vochten tegen Daesh (IS) voordat zij aanslagen pleegden in Parijs, Brussel of Londen.’

De EU houdt van zijn kant houdt vast aan het JCPOA (nucleair akkoord), bevestigde minister Reynders gisteren in New York. Maar tegelijk maakte hij duidelijk dat de Europese landen op dezelfde lijn zitten als de VS wat betreft de ballistische raketten van Iran en de mensenrechtenschendingen in Iran — waarvoor er trouwens nog sancties van kracht blijven tegen Iran. België zal volgend jaar een groot internationaal congres over de doodstraf organiseren in Brussel, en het is nu al duidelijk dat Iran daar geen goed figuur zal slaan.