India discrimineert op basis van religie: iedereen welkom behalve moslims?

Zijn alle Indiërs gelijk voor de wet? Die vraag bracht de voorbije weken al tientallen miljoenen Indiërs op straat en zorgt nu ook voor wrijving tussen Delhi en Brussel.

DiplomatTesterMan / Wikipedia (CC BY-SA 4.0)

Zijn alle Indiërs gelijk voor de wet? Die vraag bracht de voorbije weken al tientallen miljoenen Indiërs op straat en zorgt nu ook voor wrijving tussen Delhi en Brussel. De voornaamste struikelsteen: een amendement dat meer mensen kans geeft op Indiaas staatsburgerschap maar moslims daarvan uitsluit. Het feit dat het Europees Parlement deze week resoluties daarover bespreekt, zorgt niet alleen voor politieke spanning tussen Brussel en Delhi, het dreigt ook de handelsrelaties te verstoren.

[Update] De stemming over de resoluties in het Europees Parlement gaat niet door op 30 januari, zoals oorspronkelijk voorzien. Op 29 januari stelde het EP de stemming uit tot de tweede helft van maart, dus tot na het bezoek van de Indiase premier Modi aan Brussel op 13 maart. De krant The Hindu brengt dit uitstel, dat er kwam op voorstel van EPP-parlementslid Michael Gahler, vooraan op zijn website en citeert een regeringsbron die het ‘een diplomatieke overwinning voor India’ noemt. Wellicht rekent India er ook op dat het vertrek van de Britse parlementsleden uit het EP ook voor minder invloed van buurland en aartsvijand Pakistan zal zorgen.

Zeven miljoen inwoners van de zuidelijke deelstaat Kerala maakten afgelopen zondag een mensenketting van zowat 600 kilometer lang tegen het burgerschapsbeleid van de centrale regering in Delhi. Daarmee maakten de betogers duidelijk dat de protestgolf van eind 2019, waarbij zeker 27 doden en zo’n 175 gewonden vielen, nog lang niet uitgedoofd is.

On an average one among every 5 malayalis participated in #KeralaHumanChain, making it 7 million, the largest protest we have seen so far against CAA& NRC. Hats off to each & everyone in Kerala who joined their hands in protest. Be the fortress sangh parivar can never conquer pic.twitter.com/VtdOVBCnwq

— Suvarna Haridas (@Suvarna_haridas) January 26, 2020

Centraal in die straatprotesten én in de debatten in Brussel, staan de Citizenship Amendment Act (CAA), het National Register of Citizens (NRC) en artikel 370 uit de grondwet, waarin een speciaal statuut voor de deelstaat Jammu en Kashmir geregeld werd.

In het Europees Parlement liggen deze week zes resoluties over die controversiële thema’s voor ter bespreking en ter stemming. De ene is al kritischer dan de andere, maar allemaal willen ze de Indiase regering terechtwijzen omdat recente wetswijzigingen de mensenrechten, de grondwettelijke gelijkheid van alle burgers en het seculiere karakter van de staat in gevaar zouden brengen.

Niet voor moslims

De CAA of de burgerschapswet werd in beide kamers van het Indiase parlement goedgekeurd op 12 december. De wet creëert nieuwe mogelijkheden om het Indiaas staatsburgerschap aan te vragen voor minderheden die de buurlanden Pakistan, Bangladesh en Afghanistan ontvluchtten en India binnenkwamen voor 2015.

Alleen geldt de maatregel enkel voor minderheden in die landen (christenen, hindoes, sikhs, jains, boeddhisten en parsis), maar niet voor moslims die terecht voor vervolging vrezen, zoals Ahmadis en sjiitische Hazaras in Pakistan.

Daardoor wordt de wet algemeen aangevoeld als discriminerend, zeker omdat het beleid van de hindoenationalistische regering moslims viseert of achterstelt. Ook het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties noemt de wet ‘fundamenteel discriminerend’.

Wie niet geregistreerd wordt, wordt opgesloten

Het grote woord “concentratiekampen” is niet weg te branden uit de debatten over het burgerschapsregister.

De andere maatregel die voor controverse zorgt, is het burgerschapsregister (NRC): een formalisering van Indiaas staatsburgerschap, waarvoor iedereen een aantal bewijzen moet voorleggen dat je legaal op Indiaas grondgebied verblijft.

Een eerste “oefening” met zo’n burgerschapsregister werd vorig jaar doorgevoerd in de noordoostelijke deelstaat Assam. Daar bestaan langlopende spanningen tussen hindoes, inheemse volkeren en moslims ─ die in het discours van de hindoenationalisten steevast voorgesteld worden als illegale migranten uit het naburige Bangladesh.

Gevolg van die burgerschapsregistratie was dat meer dan een miljoen Assamezen plots hun staatsburgerschap verloren. De centrale regering in Delhi kondigde daarna aan dezelfde registratie in het hele land te willen uitvoeren.

Er is voorzien in een beroepsprocedure, maar wie daarna nog niet voldoet aan de voorwaarden, zou opgesloten worden in speciale kampen die in opbouw zijn. Het grote woord “concentratiekampen” is sindsdien niet weg te branden uit de debatten over het register.

Niet alleen vluchtelingen, zelfs zij die soms al enkele generaties op Indiaas grondgebied wonen, vrezen het slachtoffer te worden van het NRC. Ook de armsten die geen enkel formeel bewijs van burgerschap hebben, dreigen uit de boot te vallen.

Wie kan bewijzen dat hij gevlucht is uit Afghanistan, Pakistan of Bangladesh uit vrees voor religieuze vervolging, zou nog een laatste kans maken om Indiaas burger te worden door een beroep te doen op de burgerschapswet (het CAA-amendement). Maar die deur is dus vooraf al gesloten voor al wie moslim is.

Interne aangelegenheden

Begin deze week schreef de voorzitter van het Indiase parlement in een brief aan de voorzitter van het Europese parlement: ‘Het ene parlement zou de soevereiniteit van het andere moeten erkennen.’ De beleefde brief verbergt de irritatie niet over een zestal resoluties die deze week besproken en ter stemming voorgelegd worden in Brussel.

De Indiase minister van Justitie Ravi Shankar Prasad deed de resoluties af als een linkse aanval op interne Indiase aangelegenheden. Of mensenrechten een “interne aangelegenheid” zijn, wordt internationaal betwijfeld.

In elk geval is het een uitschuiver van de minister om resoluties af te doen als “links”, aangezien de resoluties ter bespreking werden ingediend door bijna het hele spectrum van het Europees Parlement, van de groenlinkse GUE/NGL-fractie over de conservatief-christendemocratische EPP en de sociaaldemocratische S&D tot de conservatieve ECR, de groenen van Greens/EFA en het liberale Renew.

Foute gok in Kashmir

Alle resoluties spreken over de burgerschapswet en het burgerschapsregister, maar enkele resoluties focussen ook op het schrappen van artikel 370 uit de Indiase grondwet. Dat artikel voorzag de speciale status van de betwiste noordelijke deelstaat Jammu en Kashmir. In augustus wijzigde het Indiase parlement de grondwet, schrapte het artikel 370 en deelde het de deelstaat op in twee Union Territories (Jammu & Kashmir en Ladakh). Bij de straatprotesten in India komt dit thema zo goed als niet aan bod.

In oktober werd een “fact finding mission” georganiseerd naar Kashmir voor 27 Europese parlementsleden. Het was geen officiële delegatie. De hele missie werd georganiseerd door de ngo Women’s Economic and Social Think Tank en gefinancierd door het Institute for Non-Aligned Studies. Dat riep heel wat vragen op in Europa. Al was het nog meer de samenstelling van de groep die wenkbrauwen deed fronsen: de grote meerderheid van de 27 uitgenodigde parlementsleden zit in de extreemrechtse hoek.

Toch blijkt deze week uit artikels in de Indiase media dat zowel de regering Modi als zijn partij BJP hoopte dat het bezoek de stemming over de resoluties in het Europees Parlement zou beïnvloeden, ten voordele van het Indiase regeringsstandpunt.

Wellicht was het korte verblijf in Kashmir zelfs voor de extreemrechtse geestesverwanten van Modi te kort om er echt een politieke zaak van te willen maken. Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) vloog zelfs enkel over en weer naar Delhi voor de photo opportunity met premier Modi, en liet de anderhalve dag in Kashmir aan zich voorbij gaan.

Mensenrechten of handelsbelangen?

De EU en India zijn sinds 2007 aan het proberen om echte onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord op te starten.

Het debat dat op woensdag 29 januari in het Europees Parlement begint, zal voorafgegaan worden door een verklaring door de nieuwe buitenlandvertegenwoordiger en vicevoorzitter van de Europese Commissie, Josip Borrell.

Verwacht wordt dat Borrell de klemtoon zal leggen op het onderscheid tussen een parlementaire resolutie en het officiële EU-beleid, om de schade van de parlementaire actie op de relatie tussen de EU en India te beperken.

De resoluties beroepen zich namelijk niet enkel op algemene mensenrechtenverdragen, maar verwijzen ook naar het India-EU Strategic Partnership Joint Action Plan (2005) en de EU-India Thematic Dialogue on Human Rights. De EU en India zijn sinds 2007 aan het proberen om echte onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord op te starten, en de botsing over mensenrechten in India zou die moeizame stilstand zelfs in reële achteruitgang kunnen veranderen.

De stemming over de resoluties wordt verwacht donderdag 30 januari.