Insectensoort verliest vleugels door ontbossing op verbazend korte tijd

Het Waipoua bos in Northland, Nieuw-Zeeland.

Steve Shattuck (CC BY-SA 2.0)

Inheemse insecten in Nieuw-Zeeland blijken zich razendsnel aan te passen aan de ontbossing in hun land: omdat de beschutting van bomen wegvalt en ze hierdoor meer blootgesteld staan aan wind, blijken ze geen vleugels meer te ontwikkelen. Dat ontdekten onderzoekers van de Universiteit van Otago.

Dat het doen en laten van de mens een impact heeft op de rest van het ecosysteem wordt elke dag duidelijker voor wie nog niet overtuigd was. Een recent voorbeeld daarvan komt uit de insectenwereld.

Wat blijkt? Door ontbossing verliezen sommige insecten hun vermogen om te vliegen omdat ze simpelweg geen vleugels meer ontwikkelen.

Vleugels kwijtgeraakt

Voor het onderzoek bestudeerden wetenschappers van de universiteit van Otago in Nieuw-Zeeland de endemische Zelandoperla-steenvlieg, die op verschillende locaties in het zuiden van Nieuw-Zeeland leeft.

Detailbeeld van een Zelandoperla-steenvlieg.

Wikimedia

Het is bekend dat als deze insectenpopulaties in graslanden in de bergen leven, ze geen vleugels hebben. De populaties die echter in bossen wonen, hebben die wel en kunnen daarom ook vliegen.

‘Over een zeer korte periode van enkele honderden jaren tijd zijn de voorheen gevleugelde exemplaren geëvolueerd tot een soort zonder vleugels.’

De onderzoekers bestudeerden voor deze studie de insectenpopulaties rond de boomgrens in zowel beboste als in gekapte gebieden. En dat leidde tot een merkwaardige ontdekking.

‘We ontdekten dat over een zeer korte periode van enkele honderden jaren tijd, de voorheen gevleugelde exemplaren zijn geëvolueerd tot een soort zonder vleugels’, zegt Brodie Foster, hoofdauteur van de studie in Biology Letters.

Snelle evolutie

Uit de studie blijkt dat de aanpassing aan deze nieuwe situatie bijzonder snel verloopt. Normalerwijze zijn zulke veranderingen in de evolutionaire biologie pas zichtbaar na duizenden of miljoenen jaren.

Bij deze steenvlieg toont genetische analyse dat er maar weinig verschil is tussen gevleugelde en niet-vliegende populaties in de ontboste gebieden. Dat bevestigt dat deze insecten over een zeer korte tijdspanne hun vleugels zijn kwijtgeraakt.

Volgens coauteur Graham McCulloch die de genetische analyse van de diertjes op zich nam, maakt het verlies van bossen inheemse insectensoorten steeds kwetsbaarder. Door het vliegen niet meer mogelijk te maken, hebben ze een strategie ontwikkeld om met deze winderige omstandigheden om te gaan.