Internationaal Strafhof bevestigt vrijspraak voormalig Ivoriaans president Laurent Gbagbo

Ex-president van Ivoorkust Laurent Gbagbo is nu ook in beroep vrijgesproken.

Coalition for the ICC (CC BY-NC-ND 2.0)

Het Strafhof bevestigt hiermee de eerste vrijspraak van 15 januari 2019. Ook Charles Blé Goudé, voormalig leider van de jongerenbeweging Jeunes Patriottes en minister onder Gbagbo, werd opnieuw vrijgesproken.

Gbagbo zat al sinds 2011 in voorarrest in Scheveningen, Blé Goudé vanaf 2014. Beide mannen werden in afwachting van hoger beroep onder voorwaarden vrijgelaten en Gbagbo kreeg toestemming om naar België te verhuizen. Beiden zullen naar alle verwachting terugkeren naar Ivoorkust.

Openbaar aanklager Fatou Bensouda, voor wie dit de laatste zaak is van haar carrière, had beroep aangetekend tegen de eerste vrijspraak in september 2019. De 4610 documenten en 96 getuigenverklaringen tijdens het proces hadden de rechters niet weten te overtuigen dat Laurent Gbagbo en Charles Blé Goudé inderdaad verantwoordelijk waren voor het geweld aangericht door groepen loyaal aan Gbagbo na de verkiezingen van 2010.

Verkiezingsgeweld

De arrestatie van Laurent Gbagbo door de Ivoriaanse rebellen in april 2011, na militaire tussenkomst van Franse- en VN-troepen, betekende het einde van bijna tien jaar burgeroorlog en onrust in het West-Afrikaanse land. Na een mislukte staatsgreep tegen Gbagbo in 2002 was het land in twee gedeeld, waarbij het noorden gecontroleerd werd door de rebellen.

Na de verkiezingen van november 2010 riep de onafhankelijke kiescommissie Alassane Ouattara uit tot winnaar. De voorzitter van de kiescommissie deed deze verklaring echter vanuit het hoofdkwartier van de oppositie, in afwezigheid van alle andere commissieleden en na de door de grondwet toegestane deadline. Zuid-Afrikaans ex-president Thabo Mbeki, die door de Afrikaanse Unie aangesteld was als bemiddelaar, trok onder meer omwille van deze redenen de rechtsgeldigheid van de verklaring in twijfel.

Tegelijk was in zones die door ex-rebellen gecontroleerd werden, melding gemaakt van opsluitingen, intimidatie, pogingen tot kidnapping en moord op kandidaten van de partij van Gbagbo. Enkele EU-waarnemers moesten uit veiligheidsoverwegingen geëvacueerd worden.

Na het hertellen van de stemmen en het schrappen de kiesresultaten van enkele zones waar een eerlijke stembusgang verhinderd zou zijn, verklaarde het grondwettelijk hof dat Gbagbo de verkiezigen gewonnen had met 51 procent. De internationale gemeenschap, voornamelijk Frankrijk, hield echter vol dat Alassane Ouattara gewonnen had.

Het Srebrenica van Ivoorkust

Laurent Gbagbo vroeg een hertelling van de stemmen, maar die werd niet toegestaan. Daarop brak geweld uit en werd de economische hoofdstad Abidjan ingenomen door ex-rebellen trouw aan Ouattara. Het conflict kostte het leven aan drieduizend mensen.

In 2018 zorgde Alassane Ouattara voor een algemene amnestie waardoor veel daders van oorlogsgeweld nooit berecht zullen worden.

Tijdens het proces werd het Internationaal Strafhof vaak partijdigheid verweten. Alassane Ouattara, nog steeds president van Ivoorkust, had bij zijn aantreden in 2011 beloofd dat er een eind zou komen aan de straffeloosheid in zijn land en dat daders van beide partijen zouden gearresteerd en berecht worden.

Dat gebeurde nog maar net. Twee weken terug startte de voor de strafrechtbank van Abidjan het proces rond de massaslachting van Duékoué, bijgenaamd het Srebrenica van Ivoorkust. Troepen loyaal aan Ouattara zouden daar in maart 2011 mannen van vrouwen gescheiden hebben om dan alle mannen, ook kinderen en bejaarden, te executeren. Er vielen volgens het Rode Kruis achthonderd doden. Het is onwaarschijnlijk of er nog processen zullen volgen. In 2018 zorgde Alassane Ouattara voor een algemene amnestie waardoor veel daders van oorlogsgeweld nooit berecht zullen worden.