Internet legt Amerikaanse geheimen bloot
William Fisher
30 november 2004
De Amerikaanse regering houdt steeds meer overheidsdocumenten geheim, maar gespecialiseerde actiegroepen en universiteiten vechten voor het principe van de openbaarheid van bestuur. Het internet is daarbij goud waard, net als de groeiende honger van veel Amerikanen naar informatie over “de duistere zaken die in Washington bekonkeld worden”.
De geheimhouding heeft onder de regering van president George W. Bush een ongekende dimensie gekregen, oordeelt Steven Aftergood van de Federatie van Amerikaanse Wetenschappers (FAS). De FAS is de organisatie achter het ‘Project on Government Secrecy’ (www.fas.org), een van de vele Amerikaanse initiatieven die ingaan tegen de geheimhoudingsobsessie in Washington. Voorlopig is dat vechten tegen de bierkaai. Washington heeft het veel moeilijker en tijdrovender gemaakt om aan overheidsdocumenten te komen op basis van de Freedom of Information Act (FOIA), zegt Aftergood. Die wet regelt de inzage van overheidsdocumenten in de VS. En almaar meer regeringsmedewerkers hebben spreekverbod.
Toch is er volgens Aftergood op het internet steeds meer informatie te vinden over onderwerpen die de Amerikaanse beleidsmakers liever binnenskamers zouden houden. Het aantal gespecialiseerde sites is gevoelig toegenomen tijdens de eerste ambtstermijn van Bush. Daarachter gaat een groeiende honger naar officiële documenten schuil. Ook het stijgend aantal aanvragen op basis van de Freedom of Information Act wijst daarop - vorig jaar moest de Amerikaanse overheid reageren op drie miljoen aanvragen van mensen die overheidsdocumenten wilden inzien.
Amerikaanse burgers die hun neus graag dieper in regeringszaken steken, kunnen beginnen bij OpenTheGovernment.org, de site van een nieuw samenwerkingsverband van 33 organisaties die opkomen voor een doorzichtig bestuur. Op de site is sinds kort onder meer een tekst te lezen waarin het Reporters Committee for Freedom of the Press waarschuwt dat de geheimhouding van de Amerikaanse overheid binnenkort nog erger kan worden. Dat moet blijken uit een evaluatie van het politieke verleden van toekomstige minister van Justitie, Alberto Gonzales.
Ook de webstek BushSecrecy.org, een initiatief van het gerespecteerde Public Citizen, volgt de pogingen van de regering om gevoelige onderwerpen stil te houden op de voet. De Coalition of Journalists for Open Government, nog een nieuwe organisatie, houdt ook een oogje in het zeil. De coalitie kwam onder meer aan de weet dat het ministerie voor Binnenlandse Veiligheid zijn 180.000 ambtenaren overeenkomsten heeft doen tekenen waarin ze beloven ook geen documenten vrij te geven die niet geheim zijn.
De organisaties die opkomen voor openbaarheid van bestuur gaan daar tegen in door zoveel mogelijk gevoelige informatie toegankelijk te maken. Op de site van het National Security Archive (www.gwu.edu/~nsarchiv/), een instelling van de George Washington Universiteit, zijn bijvoorbeeld handboeken van de CIA uit de jaren 60 en 80 te lezen waarin haarfijn wordt uitgelegd op welke manieren gevangenen mishandeld mogen worden. Net toegevoegd is ook de transcriptie van telefoongesprekken uit 1976 tussen de voormalige Buitenlandminister Henry Kissinger en hoge ambtenaren over de mensenrechtenschendingen in Chili en Argentinië, twee landen die toen door militairen werden bestuurd. Verscheidene andere websites leggen zich toe op defensiezaken.
Volgens Aftergood slagen al die initiatieven er voorlopig niet in de regering-Bush af brengen van haar beleid van geheimhouding. Maar ze scheppen wel alternatieve kanalen om aan overheidsinformatie te komen. (PD/ADR)