Iran: tweestrijd tussen voorzichtige hervormer en harde “revolutionair”
Arnaud De Decker
17 mei 2017
In Iran trekken vrijdag zo’n 55 miljoen kiesgerechtigden naar de stembus. Het belooft een bittere strijd te worden tussen uittredend president Hassan Rouhani (68) en de conservatieve Ebrahim Raisi (56), vooral nu twee andere kandidaten zich terugtrokken uit de verkiezingsstrijd.
Marjolein Katsma (CC BY-SA 2.0)
Er zijn nog vijf kandidaten in de running voor het presidentschap in Iran. Naast de twee grote favorieten, Rouhani en Raisi, is er nog vice-president Jahangiri, de conservatieve Mirsalim, en de gematigde Mostafa Hashemi-Taba. Toch zijn volgens de laatste peilingen de grootste kanshebbers Rouhani en Raisi.
Mohammed Baqer Qalibaf, een prominente figuur binnen het kamp van de hardliners, heeft zich maandag uit de race getrokken, in een poging om het verdeelde conservatieve kamp te consolideren. Qalibaf, burgemeester van Teheran, heeft opgeroepen om Ebrahim Raisi te steunen, de grootste tegenstander van zittend president Rouhani. Een zelfde beweging vond plaats in het kamp van de hervormers, toen Jahangiri zich dinsdag terugtrok ten voordele vn Rouhani. Beide stappen waren verwacht en gooien de presidentiële campagne dus niet overhoop -ze creëren net de duidelijke keuze waar iedereen naar uitkeek.
Qalibef heeft opgeroepen om Ebrahim Raisi te steunen
Hassan Rouhani, een gematigd en pragmatisch politicus, is president sinds 2013. In 2015 bereikte hij een akkoord met het westen over de beperking van het Iraanse nucleaire programma. In ruil daarvoor werden economische sancties tegen het land opgeheven. Veel Iraniërs waren opgetogen na het bereiken van de deal.
De torenhoge werkloosheid, die bij jongeren tot 30% oploopt en de hoge inflatie zorgen wel voor een domper op die feestvreugde. Daar ligt ook het grootste gevaar voor de zittend president. De angst van het kamp-Rouhani is dat veel kiezers die in 2013 nog op hem stemden om die reden thuis blijven. Waar Rouhani het in ieder geval goed doet, is bij de hervormingsgezinden.
Zijn grootste tegenstander is zonder twijfel de conservatieve hardliner Ebrahim Raisi. Net als Rouhani is hij zowel jurist als geestelijke en heeft hij een lange juridische carrière.
Hoe werken de verkiezingen?
Degene die president wordt, wordt niet de machtigste man van Iran. Want dat is sinds de revolutie van 1979 de opperste geestelijk leider, een functie die eerst ingevuld werd door ayatollah Kjomeini en sinds 1989 door ayatollah Ali Khamenei. Hij geeft bijvoorbeeld met zijn Raad van Hoeders van de Grondwet toestemming aan kandidaten om mee te doen aan verkiezingen.
Zowat alle belangrijke besluiten worden door de president of het parlement genomen, maar de raad moet dan nog beslissen of ze in lijn zijn met de islamitische wetgeving.
Zowat elke Iraanse man of vrouw ouder dan achttien kan zich kandidaat stellen voor de presidentsverkiezingen, maar dat wil niet zeggen dat elke kandidaat per definitie mag meedoen: alle kandidaturen worden eerst beoordeeld door de Raad der Hoeders van de Grondwet. Politieke vaardigheden en trouw aan de fundamentele principen van de Islamitische republiek en zijn de belangrijkste factoren die door de Raad worden beoordeeld.
1600 kandidaten, waarvan meer dan honderd vrouwen, hebben hun kandidatuur ingeleverd voor de presidentsverkiezingen van vrijdag. Zes daarvan werden op 20 april goedgekeurd door de Raad der Hoeders van de Grondwet.
De campagneperiode, die eind april van start ging na de bekendmaking van de kandidaten, loopt morgen woensdag ten einde. De eerste ronde van de presidentsverkiezingen vindt vrijdag plaats. Indien geen enkele kandidaat een meerderheid haalt tijdens de eerste ronde op vrijdag, zal er op 26 mei een tweede ronde plaatsvinden waarin de twee kandidaten met de meeste stemmen het tegen elkaar opnemen.