Islam belangrijker dan vrouwenrechten in nieuwe Iraakse grondwet
Thalif Deen
25 juli 2005
Vrouwen en mannen zijn gelijk voor de wet, voor zover dat niet in tegenspraak is met de sharia. Dat staat in een grondwetsontwerp dat nu in Irak wordt geschreven. Een grote stap achteruit, zeggen Iraakse en Amerikaanse vrouwengroepen.
Ironisch is het wel: onder het repressieve regime van Saddam Hoessein hadden de Iraakse vrouwen veel meer rechten dan in een recent ontwerp van de nieuwe grondwet dat in het bevrijde Irak wordt besproken. En het kan nog erger worden: het definitieve ontwerp moet op 15 augustus klaar zijn, en er wordt nog druk onderhandeld over de tekst.
De Iraakse Vrouwenbeweging valt er vooral over dat de commissie die de grondwet schrijft, de sharia (de islamitische wet) als belangrijkste rechtsbron opvoert. Ze wil die sharia voorrang geven op het gelijkheidsbeginsel tussen mannen en vrouwen. Dat zou het vrouwen bijvoorbeeld moeilijker maken een liefdeshuwelijk te sluiten, terwijl mannen zich makkelijker kunnen laten scheiden. Ook het erfrecht zou in het nadeel van de vrouwen uitvallen. Het is een stap achteruit: de voorlopige grondwet die Irak kreeg na de val van Saddam, gaf vrouwen veel meer rechten. Ook het Irak van Saddam was duidelijk vrouwvriendelijker.
Iraakse vrouwen proberen druk uit te oefenen op invloedrijke politici die mee beslissen over de grondwet. De Iraakse vrouwengroep Al-Amal organiseerde vorige week zelfs een drie uren durende betoging en een sit-in in Bagdad. Maar de activisten hebben niet het gevoel daarmee veel te bereiken.
De vrouwen van Irak rekenen op de hulp van de internationale gemeenschap, zegt Basma AlKhateeb, de coördinator van het Iraakse programma van het VN-Ontwikkelingsfonds voor vrouwen (Unifem). Het gevaar is groot, en we kunnen een koehandel verwachten tussen de verschillende politieke groepen in de Nationale Assemblee. Volgens AlKhateeb zullen de politici blijven manoeuvreren tot de laatste minuut. Nadat de grondwetstekst op 15 augustus is goedgekeurd, moet hij op 15 oktober nog bekrachtigd worden in een referendum.
De Iraakse Vrouwenbeweging probeert onder meer gehoor te krijgen bij de Verenigde Naties, in het parlement van de VS en bij internationale vrouwenorganisaties. Ze eisen dat de Iraakse regering alle relevante internationale verdragen erkent die Irak vroeger heeft ondertekend. Irak is bijvoorbeeld toegetreden tot de Conventie over de Eliminatie van alle Vormen van Discriminatie tegen Vrouwen (CEDAW). Dat verdrag verplicht lidstaten in hun grondwet de gelijkheid van mannen en vrouwen op te nemen.
Van buitenaf kan dat allemaal niet op een duurzame manier worden afgedwongen, geeft de Iraakse Vrouwenbeweging toe. Daarom eist ze dat er in alle Iraakse politieke instanties met beslissingsmacht minstens 40 procent vrouwen gaat zetelen. Doordat er nu geen dergelijk quotum geldt, zijn vrouwen onder meer zwaar ondervertegenwoordigd in de commissie die de grondwet schrijft, klaagt Jessica Neuwirth, de voorzitter van de Amerikaanse vrouwengroep Equality Now.
Hanaa Edwar van de Iraakse vrouwengroep Al-Amal wil de strijd opentrekken. Zij zegt dat haar organisatie ook protesteert tegen pogingen om burgerorganisaties buiten spel te zetten bij het schrijven van de grondwet. Zowel mannen als vrouwen moeten een rol spelen in onze campagne, vindt ze. (PD/MM)