Jordaniërs protesteren

Sinds:
14 januari. Gelijktijdig met de Egyptische en Tunesische protesten, braken ook in Jordanië spontane demonstraties voor bestuursverandering uit. De protesten werden hardnekkiger op het einde van januari. In lijn met andere Arabische protesten wordt ook vooral vrijdag opgeroepen tot demonstraties.

Waar:
Amman is en blijft de hotspot voor de protesten maar ook in andere steden, zoals Maan, Karak, Salt, Irbid en Zarqa werden al betogingen georganiseerd.

**Eisen:
**Anders dan in Egypte is er veel minder eensgezindheid onder de demonstranten over hun exacte eisen. Algemeen kan je stellen dat de Jordaniërs in de eerste plaats naast een economisch groeipad democratisch en corruptieloos bestuur eisen. Rechtstreekse kritiek op koning Adbullah II is verboden, waardoor de demonstranten hun pijlen richten op de regering. Ze eisten het ontslag van premier Samir Rifai, en protesteerden tegen de hoge voedselprijzen, de corruptie, het terugvallen van overheidssteun voor tal van organisaties. Journalisten en studenten eisen ook het recht op voor vrijheid van politieke meningsuiting en een democratischer, rechtstreeks kiessysteem. Nu is het nog altijd de koning die de eerste minister aanduidt. Naarmate de demonstranten zich verenigd zien met lotgenoten in andere landen, wordt ook de kritiek op de autocratische monarchie, Abdullah en zijn vrouw Rania, wat luider.

**Voedingsbodem:
**Jordanië bevindt zich momenteel in de ergste economische crisis sinds jaren. Gevolgen: hoge voedselprijzen, grote werkloosheid (het officiële cijfer is 13 procent), weinig economische vooruitzichten. Jordanië kampt niet alleen met een enorm aantal Palestijnse vluchtelingen –bijna de helft van de totale populatie. Zij hebben vooral de privé-sector in handen, een doorn in het oog van de oorspronkelijke bewoners, die zeer sterk gericht zijn op het clansysteem. De Iraakse vluchtelingencrisis –Jordanië huisvest nog steeds naar schatting 500.000 Iraakse vluchtelingen- betekent een extra druk samenleving, zeker in een stedelijke context als Amman.

**Mobiliserende groepen:
**De protagonisten vandaag zijn de Moslimbroeders en hun politieke arm, het Islamitisch Actiefront. Het zijn vooral de laatsten en hun aanhangers die nog blijven betogen. Het was echter de populaire vakbondsleider Mohammed Sneid, die opriep tot de eerste protesten van januari.

**Krijgen opmerkelijke steun van:
**Jordaanse stammenhoofden, normaal gezien loyalisten van het eerste uur. Een deel van de lokale leiders eisen –samen met de betogers– dringende en verregaande politieke hervormingen en een eind aan de corruptie.

**N°1:
**Koning Abdullah II, kwam in 1999 op de troon, na de dood van zijn vader. Abdullah is de onbetwiste leider van zijn hasjemitische koninkrijk en heeft aanzienlijke beslissende macht.
Hij heeft de onvoorwaardelijke steun van de Verenigde Staten en Israël, met wie het in 1994 een vredesakkoord tekende.  In eigen land heeft hij zich goed weten te omringen met het nationale leger en al van oudsher geniet het koningshuis brede steun van de meeste clanleiders.

**Regeringspartijen:
**Jordanië telt 30 verschillende politieke partijen, die, buiten de oppositiepartij het Islamitisch Actiefront, allemaal zwak zijn. De oude Garde van Jordanië –een groep invloedrijke families– wordt nog altijd als een onofficiële politieke groep gezien, waarvan de leden belangrijke posten bekleden.

Oppositie:
Het Islamitisch Actiefront (politieke arm van de Moslimbroeders) is de belangrijkste oppositiepartij.

**Balans:
**In Jordanië verliepen de protesten geweldloos. Op vrijdag 18 februari gingen regeringsgezinde demonstranten echter in de clinch met de hervormingsgezinde betogers. Daarbij vielen verscheidene gewonden.

Abdullah beloofde initieel hervormingen en overheidssteun van 125 miljoen dollar  voor olie en basisgoederen en een verhoging van de ambtenarenlonen.
Hij ontsloeg op 1 februari zijn regering. Premier Samir Rifai werd vervangen door Marouf Bakhit, die als taak meekreeg om een hervormingsroute op te zetten, wel een die op dezelfde lijn zit als die van Abdullah. Dat laatste zal geen probleem zijn, gezien Bakhit, voormalige ambassadeur in Israël en nationale veiligheidsadviseur, een ouwe getrouwe is van Abdullah.

**Straffe uitspraak:
**‘De kracht van de straat is een nieuwe sociale kracht’, schrijft de krant Al-Arab al-Youm. ‘Mensen schudden het regime door elkaar en zeggen: word wakker. Er is veel aan het veranderen maar het probleem is de diepe verdeeldheid van de oppositie. De vraag is ook wat er na de monarchie zal komen.’

**Gecoverd:
**Ondanks wettelijke hervormingen en veelbelovende verklaringen van Abdullah II, blijft de vrije meningsuiting halfdode letter in Jordanië. Jordanië stond in 2010 op de 112de plaats (van de 175 landen) in de index van de vrijemeningsuiting van Reporters zonder Grenzen. Jordaanse media moeten zich aan een aantal rode lijnen houden: absoluut geen kritiek op het koningshuis maar ook niet op staatsinstituten en topambtenaren. In augustus 2010 werd ook een bijzonder restrictieve cybermisdaad-wet gestemd. Tot nu werden er echter geen incidenten gemeld met journalisten.