Junta zoekt verdere toenadering tot oppositie

De conventie over de grondwet wordt gezien als een belangrijke stap in het democratiseringproces in het Zuidoost-Aziatische land. In 1996 werd de conventie, die in 1993 begon, onderbroken omdat de oppositie afhaakte.

De komende twee weken zullen uitnodigingen verstuurd worden aan vertegenwoordigers van alle etnische groepen en politieke partijen. Het is nog onduidelijk wat de rol van oppositieleidster Aung San Suu Kyi en haar partij, de Nationale Liga voor Democratie (NLD) zal zijn. Aung San Suu Kyi staat onder huisarrest, nadat ze 30 mei vorig jaar werd gearresteerd. De kantoren van de NLD werden op last van de junta gesloten en zijn nog steeds niet heropend. Volgens Win Aung, de Birmese minister van Buitenlandse Zaken, zal dit voor 17 mei wel gebeuren. Hij kondigde in februari al de vrijlating van Aung San Suu Kyi aan.

Voordat het zover is, zal er nog wel wat weerstand overwonnen moeten worden. De afgelopen tijd zijn er diverse gesprekken geweest tussen de junta en Aung San Suu Kyi. De regering vindt dat de oppositieleidster zich teveel opstelt als een pion van het Westen en is ontstemd over haar steun aan de sancties die het Westen Birma oplegt. Die onderwerpen zouden, volgens militaire bronnen, tijdens de gesprekken aan de orde zijn geweest.

Voorheen zag een door de overheid benoemd comité scherp toe op de procedures rond de conventie. Alle toespraken moesten vooraf worden goedgekeurd en interrupties uit de zaal werden niet toegestaan. Het is nog niet duidelijk of vrij debat bij de hervatting van de conventie wel is toegestaan. Activisten buiten Birma ontkennen geruchten dat Aung San Suu Kyi het op een akkoordje heeft gegooid met het regime. Het is onwaarschijnlijk dat ze met bepaalde procedures heeft ingestemd zonder eerst met het partijbestuur van de NLD te overleggen, menen zij.

Als Aung San Suu Kyi met de regering in gesprek is over een compromis, dan is het volgens hen een logische stap eerst een bespreking met de andere NLD-leiders te houden. Daarna zal dan waarschijnlijk een ontmoeting volgen met de premier, generaal Khin Nyunt, waarin eventuele afspraken bezegeld worden. Een Aziatische diplomaat die de ontwikkelingen scherp volgt, zegt dat er inmiddels al een geheime ontmoeting heeft plaatsgevonden tussen Aung San Suu Kyi en enkele andere NLD-leiders.

De hervatting van de conventie komt voor veel diplomaten in Rangoon als een verrassing. Hoewel veel er op wees dat Aung San Suu Kyi zou worden vrijgelaten na het Waterfestival dat traditiegetrouw half april wordt gehouden, zag het er niet naar uit dat de conventie op zo’n korte termijn zou worden hervat. Tijdens een ontmoeting in februari zei de Birmese minister van Buitenlandse Zaken Win Aung nog tegen zijn Thaise ambtsgenoot Surakiart Sathirathai dat de conventie in september van start zou gaan.

Volgens VN-functionarissen is de conventie onder buitenlandse druk vervroegd. De speciale VN-gezant voor Birma, Razali Ismail, zou tijdens een bezoek begin maart tegen generaal Khin Nyunt gezegd hebben dat de internationale gemeenschap het onacceptabel vindt als de conventie plaatsvindt na de ‘verjaardag’ van het huisarrest van Aung San Suu Kyi. Ook Surakiart heeft er in februari bij Win Aung op aangedrongen de conventie te vervroegen.

Het lijkt er op dat het dringende beroep dat de Chinese vice-premier Wu Yi onlangs heeft gedaan op het hoofd van de militaire junta, generaal Than Shwe, uiteindelijk de doorslag heeft gegeven. Wu Yi bracht kort geleden een bezoek aan Rangoon.