Kigali blokkeert berechting RPA-oorlogsmisdadigers
Katy Salmon
06 augustus 2002
De Internationale Crisisgroep (ICG), een
denktank met hoofdkwartier in Brussel, roept de Rwandese regering op de
werkzaamheden van het Internationaal Straftribunaal voor Rwanda niet langer
te blokkeren. De regering in Kigali belet Rwandese getuigen sinds juni naar
het tribunaal in het Tanzaniaanse Arusha te reizen, waarschijnlijk om de
instelling te dwingen zaken tegen leden van haar eigen Rwandees Patriottisch
Leger (RPA) te laten vallen. Dat blijkt uit het rapport 'The countdown'
waarvan eind vorige week een samenvatting werd gepubliceerd op de website
van de crisisgroep (http://www.intl-crisis-group.org/).
Het door de VN-Veiligheidsraad opgerichte Rwandatribunaal moet de daders van
de genocide en de oorlogsmisdaden berechten die in 1994 in het
Centraal-Afrikaanse land werden gepleegd. Bij de genocide in Rwanda zijn
zeker 800.000 mensen omgekomen. Het is het toenmalige regime dat na de moord
op president Juvenal Habyarimana extremistische Hutu-milities aanzette tot
geplande moordpartijen op Tutsi’s en gematigde Hutu’s. Maar de
Tutsi-rebellen van het RPA die spoedig daarna de macht overnamen in heel
Rwanda en daardoor een einde maakten aan de slachting, zouden soms ook ver
over de schreef zijn gegaan.
De Rwandese regering motiveert haar politiek om geen getuigen meer naar
Arusha te laten reizen met het argument dat die daar slecht worden
behandeld. Kingsley Moghalu, de woordvoerder van het tribunaal, zegt dat die
aantijgingen onterecht zijn. Volgens hem is er misschien wel sprake van een
botsing tussen verschillende culturen: de Rwandezen, die voor het grootste
deel door de aanklager worden opgeroepen, zijn niet vertrouwd met het
stevige kruisverhoor waaraan ze in Arusha worden onderworpen. Ze houden er
niet van, en soms interpreteren ze de ondervraging als een slechte
behandeling.
Volgens de ICG staat het als een paal boven water dat Kigali het tribunaal
probeert te dwingen de klachten tegen leden van het RPA niet te behandelen.
De Rwandese regering vindt dat de strijders van het RPA niet van
oorlogsmisdaden kunnen worden beschuldigd omdat ze er juist een einde hebben
gemaakt aan de genocide. Maar volgens sommige waarnemers heeft het RPA
daarbij de mensenrechten ook zwaar geschonden.
De ICG vindt dat de obstructiepolitiek van de Rwandese regering de
onafhankelijkheid en de geloofwaardigheid van het Rwandatribunaal op het
spel zet. De denktank roept de instelling op van zich af te bijten. En de
internationale gemeenschap zou Rwanda ook moeten terechtwijzen.
Het feit dat het Internationaal Straftribunaal voor Rwanda in zes jaar tijd
nog geen enkele zaak tegen aanhangers van de huidige regering in Rwanda
heeft aangespannen, zou ook het einde van de burgeroorlog in Congo kunnen
bemoeilijken. De Forces Democratiques de Liberation du Rwanda, een
rebellenleger van Hutu’s die na de genocide naar Congo vluchtten en daar nu
volgens het recente vredesakkoord tussen Congo en Rwanda zou moeten
ontwapend worden, heeft al aangekondigd zich daar zeker tegen te verzetten
tot Rwanda het Internationaal Strafhof in staat stelt zijn werk te doen en
die instelling niet langer de indruk geeft een tribunaal van overwinnaars te
zijn dat oordeelt over de verslagen vijand.