Klimaathulp aan arme landen: Amerikaans Congres houdt vinger op de knip

Indien de VS hun klimaatfondsen aan het huidige tempo zouden blijven opschalen, duurt het nog tot 2050 om aan de 11,4 miljard dollar te geraken die president Biden beloofde bij zijn verkiezing. (Op de foto: Inwoners van Myanmar ontvangen noodhulp tijdens een overstroming in 2015)

EU/ECHO/Pierre Prakash / Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Het toegekende bedrag is slechts 387 miljoen dollar meer dan Bidens voorganger Donald Trump uitgaf. Dat berekende Joe Thwaites, onderzoeker globale klimaatfinanciering bij het World Resources Institute.

Indien de VS hun klimaatfondsen aan dat tempo zouden blijven opschalen, duurt het nog tot 2050 om aan 11,4 miljard dollar te geraken, schat Thwaites. Hij beschrijft de gestemde uitgavenwet als ‘extreem teleurstellend voor klimaatfinanciering’.

Eerlijke bijdrage

Bij zijn verkiezing beloofde president Biden de Amerikaanse geloofwaardigheid op het gebied van klimaatactie en internationale samenwerking te herstellen. Financiële steun aan ontwikkelingslanden, om duurzaam te groeien en om de impact van de klimaatverandering op te vangen, wordt gezien als een cruciale pijler van die samenwerking.

‘Hoe kunnen ze zich voordoen als klimaatleiders als ze weigeren de schade te herstellen die ze landen als het mijne hebben aangedaan?’
Tontie Binado (ActionAid Ghana)

De denktank Overseas Development Institute (ODI) becijferde dat de VS jaarlijks 45 à 50 miljard dollar zou moeten bijdragen aan internationale klimaatfinanciering, gezien hun grote aandeel in historische emissies en de omvang van de Amerikaanse economie. De 1 miljard dollar die door het Congres werd goedgekeurd is dus goed voor amper 2 procent van die “eerlijke bijdrage”.

De toezeggingen van Biden ‘kwamen al niet in de buurt van wat nodig was om oprecht Amerikaans engagement voor klimaatactie te demonstreren’, zegt Sarah Colenbrander, klimaatdirecteur van het ODI. ‘Maar het nieuwe uitgavenplan wijst erop dat het Congres niet bereid is om zelfs deze ontoereikende beloften na te komen.’

‘Verraad’

Tontie Binado is beleidsmedewerker Klimaatrechtvaardigheid voor ActionAid in Ghana. Voor hem is de 1 miljard dollar die door het Congres is goedgekeurd ‘verraad’, gezien de belofte van Biden om de financiering voor landen die het meest kwetsbaar zijn voor de opwarming van de aarde drastisch op te schalen.

‘De inkt van het recente IPCC-rapport, dat verwoestende gevolgen voorspelt van de klimaatverandering voor kwetsbare landen, is nog niet droog en het masker van de VS is alweer afgevallen’, zegt Binado. ‘Hoe kunnen ze zich voordoen als klimaatleiders als ze weigeren de schade te herstellen die ze landen als het mijne hebben aangedaan?’

Voorafgaand aan de klimaattop in Glasgow vorig jaar adviseerde het Congres om nog meer uit te geven dan de 2,7 miljard dollar die Biden een paar maanden eerder voor 2022 had voorgesteld. Analisten zagen dit als een positief teken van de bereidheid van de VS om betekenisvolle actie te ondernemen.

‘De VS zijn niet geloofwaardig als ze niet kunnen bijdragen aan het Groene klimaatfonds van de VN.’
Jake Smith (NRDC)

Maar het definitieve uitgavenplan van 1500 miljard dollar dat is onderhandeld tussen het Huis van Afgevaardigden en de Senaat heeft veel lagere bedragen voor bijna elke klimaatrekening vergeleken met de voorstellen van vorig jaar.

‘Na veel retoriek over de VS als klimaatleider, grist het Congres de nederlaag uit de kaken van de overwinning’, zegt Thwaites.

Een deel van de oorzaak is dat er nu eenmaal voor minder budget voorzien was voor Buitenlandse Zaken en internationale operaties, omdat de binnenlandse uitgaven een groter aandeel opeisten.

Maar ook de politiek speelde een rol. ‘De regering-Biden heeft niet hard genoeg gepusht, de Democraten hebben niet hard genoeg gepusht en de Republikeinen hebben geblokkeerd’, zegt Jake Schmidt van de Natural Resources Defense Council.

‘Het komt schromelijk tekort van wat nodig is en het is een grote mislukking’, vindt de expert milieubeleid.

Prioriteiten stellen

Het budget voorziet 270 miljoen dollar voor bilaterale financiering voor klimaatadaptatie — ofwel aanpassingen aan een veranderend klimaat. Dat bedrag zou de komende twee jaar meer dan vertienvoudigd moeten worden als Biden zijn belofte wil nakomen om 3 miljard dollar vrij te maken voor adaptatie tegen 2024.

De wettekst bevat geen financiering voor het Groene Klimaatfonds van de Verenigde Naties (GCF). De VS zijn 2 miljard dollar verschuldigd aan het belangrijkste fonds van de VN nadat Donald Trump had geweigerd om de door Obama beloofde 3 miljard dollar over te maken.

‘Als klimaatverandering echt een buitenlandse topprioriteit is, moet de regering-Biden dollars vinden voor de GCF’, zegt Schmidt. ‘Anders moeten ze niet meer naar klimaatonderhandelingen komen. De VS zijn niet geloofwaardig als ze niet kunnen bijdragen aan het fonds.’

Schmidt legt uit dat overgebleven geld dat niet voor specifieke programma’s is bestemd, kan worden gebruikt om een deel van de Amerikaanse rekening te vereffenen. Als klimaat een prioriteit wordt, kan volgens hem tot 900 miljoen dollar beschikbaar worden gesteld uit een economisch steunfonds.

Achterstand goedmaken

De afgelopen tien jaar hinkte de VS achterop op gebied van internationale klimaatfinanciering. In 2017 en 2018 kwam het met minder klimaatfinanciering over de brug dan Frankrijk, Duitsland, Japan of het VK. Nochtans is de Amerikaanse economie groter dan al die landen samen.

Tijdens een klimaattop van regeringsleiders in april beloofde Biden de uitgaven uit het Obama-tijdperk te verdubbelen tot 5,7 miljard dollar per jaar — een toezegging die hij opnieuw verdubbelde tijdens de Algemene Vergadering van de VN in september tot 11,4 miljard per jaar tegen 2024.

‘Het gebrek aan fatsoenlijke Amerikaanse internationale klimaatfinanciering maakt het zeer moeilijk om het doel van 100 miljard dollar te bereiken.’
Joe Thwaites (World Resourcse Institute)

De belofte was een late inhaalbeweging om te voldoen aan een tien jaar oude toezegging van rijke landen om 100 miljard dollar per jaar te mobiliseren tegen 2020 om arme en kwetsbare landen te helpen de uitstoot te verminderen en de klimaateffecten het hoofd te bieden. Maar het was niet genoeg om het gat te dichten.

In de aanloop naar COP26 werd verwacht dat rijke landen de belofte in 2023 zouden nakomen, zij het te laat.

Terwijl het Congres over de uitgavenwet voor 2022 stemde, vertelde klimaatgezant John Kerry op een informele bijeenkomst van de VN-veiligheidsraad dat meer Amerikaanse klimaatfinanciering dit jaar zou kunnen helpen om het doel van 100 miljard te halen, en dat het ‘absoluut’ in 2023 zal worden bereikt.

Volgens Thwaites is dat een ‘zeer vreemde’ opmerking op de dag dat het uitgavenplan werd vrijgegeven. ‘Het gebrek aan fatsoenlijke Amerikaanse internationale klimaatfinanciering maakt het zeer moeilijk om dat doel te bereiken. Als de geïndustrialiseerde landen er dit jaar in slagen om de toezegging van 100 miljard dollar te halen zal dat ondanks de VS zijn, en niet dankzij hen.’