Krijgt Kabila elke maand 700.000 dollar “pensioen” uitgekeerd?

Nadat eerder al bleek dat Kabila’s laatste premier Bruno Tshibala een riante afzwaairegeling tekende voor zichzelf en zijn ministers, die de DRC jaarlijks 25 miljoen euro zal kosten aan huisvestingsvergoedingen, tickets in business class, garantie op gezondheidszorg in Congo en elders, lijkt het er nu op dat de voormalige president zelf voor de rest van zijn leven riant aan de staatskassa zal passeren. Althans dat is de indruk die gewekt wordt door het document van het Congolese ministerie van Financiën dat boven kwam drijven. Dat document geeft aan dat Kabila in de maand februari van dit jaar 250.000 dollar aan pensioen ontving, en 430.000 dollar aan ‘andere voordelen’. De minister van Financiën heeft de betalingen aan Kabila niet ontkend.

Kabila heeft ook recht op twee lijfwachten, tien dienstboden, vijf wagens en maandelijkse dotaties voor brandstoffen, telefoon, elektriciteit en water

Dit zou dan de concrete uitvoering zijn van de wet 18/021 van 26 juli 2018, ondertekend door Kabila zelve, die effectief een maandelijks “speciaal pensioen” voor voormalige presidenten voorziet, evenals een jaarlijkse vergoeding voor bewezen diensten. Diezelfde wet voorziet overigens daarbovenop gezondheidszorg in binnen- en buitenland voor Kabila’s gezin, ook als Kabila komt te overlijden.

Diezelfde wet bepaalt verder dat een voormalige president recht heeft op een “fatsoenlijke woning”, reisrechten in business voor hem en zijn hele gezin, vijf wagens die na vijf jaar nog twee maal vernieuwbaar zijn, een maandelijkse dotatie voor brandstoffen, twee lijfwachten en maximaal tien dienstbodes, een maandelijkse vergoeding voor water, telefoon en elektriciteit. Als deze wet effectief verder wordt uitgevoerd – en er is weinig reden om daaraan te twijfelen omdat de nieuwe president Felix Tshisekedi erg afhankelijk is van Kabila – zal Kabila’s rekening voor de Congolese staat nog verder oplopen. Opvallend is tevens dat Kabila gewoon in het paleis is blijven wonen waar hij leefde als president.

Kabila brengt zijn stem uit bij de verkiezingen van december 2018

© MONUSCO/John Bopengo (CC BY-SA 2.0)

Georganiseerde diefstal

Eigenlijk is dit “georganiseerde diefstal” zegt een ervaren bron bij de katholieke Kerk. ‘Diegenen die beslissen over deze voordelen, zijn er ook de begunstigden van.’

‘Diegenen die beslissen over deze voordelen, zijn er ook begunstigden van’

Ook Jacques Katchebele van de Congolese ngo ODEP, die al jaren de publieke financiën opvolgt, vindt dit een geloofwaardig document. ‘De andere bedragen die vermeld staan op het document zijn intussen ook effectief uitbetaald.’

Pieter-Jan Hamels van 11.11.11 weet: ‘De extreme armoede in het land én het feit dat 250.000 dollar per maand tien keer hoger is dan het salaris van een Congolese president maken dat het speciale pensioen veel morele vragen oproept. De 430.000 dollar “andere voordelen” is zelfs nog moeilijker te verdedigen omdat niet duidelijk is wat dat bedrag precies inhoudt en waarom de oud-president er recht op zou hebben. Congo is een straatarm land met een zeer bescheiden overheidsbudget dat je veel beter kan gebruiken om ontwikkeling te brengen voor de bevolking.’

Los nog van de morele kant van de zaak wordt kennelijk niet eens geprobeerd om binnen de wet te blijven. Katchebele (ODEP): ‘De bedragen voor het pensioen en de andere voordelen moeten worden vastgelegd door het parlement en worden ingeschreven in het budget (via de zogenaamde loi de finances voor 2019). Dat is nooit gebeurd. De loi de finances 2019 bevat geen aparte budgetlijn voor het speciale pensioen. De uitbetaling is dus in strijd met de wet. Na analyse van de uitgaven van de Congolese schatkist voor februari zou volgens ons de betaling gebeurd zijn onder de budgetlijn van de dringende uitgaven (dépenses urgentes), wat strijdig is met de wet op de publieke financiën.’

Kabila zette overal zijn pionnen

Het regime Kabila heeft zich, net voor de verkiezingen, nog op een andere manier “bediend”. Op 27 december 2018, drie dagen voor de presidents- en parlementsverkiezingen, tekende Néhémie Wilondja, de kabinetschef van Kabila, drie ordonnanties: nr. 18/143, nr. 18/143B en nr. 18/143C.

Hierdoor werden 47 mensen benoemd tot secretaris-generaal van overheidsbedrijven, ministeries en andere overheidsadministraties, en 1217 anderen tot directeur.

‘Drie dagen voor de verkiezingen deelde Kabila nog massaal cadeaus uit aan zijn achterban’

‘Dit lijkt sterk op het te elfder ure uitdelen van cadeaus aan de eigen achterban en het strategisch plaatsen in de overheidsadministratie van mensen die loyaal zijn aan Kabila’, aldus Pieter-Jan Hamels.

Die benoemingen zijn dan weer in strijd met de grondwet die bepaalt dat dergelijke benoemingen enkel kunnen gebeuren nadat de ministerraad ze heeft goedgekeurd. Dat is nooit gebeurd.

Kan Tshisekedi een vuist maken?

De nieuwe president Félix Tshisekedi legde op 6 maart 2019 een ordonnantie ter ondertekening aan de ministerraad voor om de drie bovenstaande ordonnanties illegaal te verklaren en dus te annuleren. Vraag is evenwel wat daarvan in huis komt want Tshisekedi heeft de partij van Kabila nodig om wat dan ook door het parlement te krijgen.

Is het overdreven om te zeggen dat er twee regeringen op het Congolese budget zullen wegen?

Tshisekedi besliste eveneens dat alle uitgaven behalve de salarissen bevroren moeten worden. Vraag is dan of het speciale pensioen en de andere voordelen van Kabila onder die bevriezing vallen en of er dan in maart niet nog eens 680.000 dollar gestort wordt op Kabila’s rekeningen.

Het heeft er dus alle schijn van dat het regime Kabila misschien wel even zwaar op de staatsfinanciën blijft wegen als voor Tshisekedi’s aantreden. Uiteraard zal ook Tshisekedi een regering aanduiden die eveneens moet “gevoed” worden. Is het overdreven om te zeggen dat er dan twee regeringen op het Congolese budget zullen wegen?

De vraag bij dat alles is of de keuze van de internationale gemeenschap om Kabila’s verkiezingsfraude met de mantel der stilte toe te dekken, op termijn wel zo’n verstandige beslissing was.