Libanonakkoord opsteker voor Qatarese diplomatie

De verkiezing van de Libanese generaal Michel Suleiman tot president maakte zondag  voorlopig een einde aan 18 maanden van confrontatie tussen de door de VS gesteunde regering van premier Fouad Siniora en de door Iran en Syrië gesteunde sjiitische oppositiepartij Hezbollah. Suleiman moet nu aan de slag om een regering van nationale eenheid te vormen waarin Hezbollah een vetorecht krijgt.
Het akkoord kwam verleden week woensdag tot stand na zes dagen van onderhandelen in de Qatarese hoofdstad Doha, onder leiding van premier en minister van Buitenlandse Zaken sjeik Hamad bin Jassem bin Jabor al-Thani, de neef van de emir van Qatar. Het Golfstaatje maakte daarbij dankbaar gebruik van de goede relaties die het heeft met de voornaamste antagonisten in het conflict.

Vriendjes met Bush en Ahmadinejad

Doha is een trouwe bondgenoot van Washington en herbergt het militaire commandocentrum van het Amerikaanse leger voor de operaties in Irak en Afghanistan. Tegelijk staat het op goede voet met Damascus en Teheran, de voornaamste sponsors van de sjiitische Hezbollahmilities in Libanon. De recente verzoening met Saoedi-Arabië, dat eerder bemiddelde in het Libanese conflict, heeft de onderhandelingen nog vergemakkelijkt.
De soennitische heersersfamilie al-Thani moet in eigen land voortdurend rekening houden met een sjiitische minderheid van 23 procent onder de Qatarese staatsburgers. Na de oorlog tussen Israël en de Hezbollah in 2006 loofde Doha het verzet van Hezollah en de “overwinning” op Israël, terwijl de andere soennitische staten in de regio en bondgenoten van de VS vooral kritiek hadden op Hezbollah.
De Qatarese diplomatie bemiddelde vorig jaar met succes in een conflict tussen sjiitische opstandelingen en de regering in de noordelijke Jemenitische provincie Saada. Qatar trekt ook aan de kar in de gesprekken over Soedan en het conflict tussen Israël en de Palestijnen.

Qatar werkt zich in de kijker

Waarnemers zien het actieve optreden van de Qatarese diplomatie als een poging om zich in de kijker te werken van internationale investeerders, om de rol van Saoedi-Arabië over te nemen als bevoorrechte partner van Washington en om een tijdelijk zitje te bemachtigen in de VN-Veiligheidsraad.
Analist Mehram Kamrava van het in Washington gebaseerde Centre for International and Regional Studies ziet drie met elkaar samenhangende verklaringen voor het Qatarese optreden.
“Qatar is een klein land en moet dus proactief optreden om zijn veiligheid te verzekeren, zeker gezien de chronische onstabiliteit in de regio”, zegt Kamrava. “In de tweede plaats is Doha zelfverzekerder nu het blijkt op de derdegrootste gasvoorraad in de wereld te zitten.”
Het bruto binnenlands product van Doha bedroeg 66 miljard dollar (43 miljard euro) in 2007, tegenover slechts acht miljard (5 miljard euro) in 1995. De inkomsten stelden Qatar in staat met de hulp van chequeboekdiplomatie de sympathie af te kopen van de voornaamste radicale groepen in de regio.

Israël

De derde factor is volgens Kamrava een “bewuste poging om Qatar een eigen profiel en identiteit te geven als regionale speler naast Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië.” Dat eigen profiel blijkt niet alleen uit de actieve bemiddelingspolitiek, maar ook uit het feit dat Qatar goede banden met Iran combineert met goede officieuze contacten met Israël.
Op een forum in april over democratie was bijvoorbeeld ook de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Tzipi Livni uitgenodigd, waardoor andere gasten wegbleven. “Ik heb zeven annuleringen ontvangen na uw aankomst. Probeer alstublieft niet voor nog meer moelijkheden te zorgen”, zou premier al-Thani Livni al lachend hebben gezegd. In januari 2007 kwam ook de Israëlische president Shimon Peres op bezoek. Hij was meteen de hoogste Israëli die de regio in meer dan tien jaar bezocht.
Af en toe krijgt Qatar ook het deksel op de neus, zoals bij de pogingen te bemiddelen in het conflict in Somalië. Ethiopië heeft in april de diplomatieke betrekkingen met Qatar verbroken, omdat het land een “bron van instabiliteit in de Hoorn van Afrika” zou zijn. De steen des aanstoots zijn de vriendschappelijke relaties die Qatar heeft met Eritrea, de aartsvijand van Ethiopië.