'Lula lijmt uiteenvallend Mercosur met loze beloften'

De leden van Mercosur (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay) worden in een wurggreep gehouden door de financiële en economische crisis en kampen met een hoge inflatie. Daarnaast raakt de solidariteit en complementariteit tussen de leden - uiterst belangrijk voor een handelsblok - steeds meer zoek. De nieuwe Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva, ofte Lula, werpt zich echter op als redder van het ontsporende integratieproces. Vooral in Argentinië wordt de hoop gekoesterd dat de leider van de linkse Arbeiderspartij (PT) de Braziliaanse economie aan de praat krijgt en als een locomotief de hele regio kan meetrekken naar economische heropstanding. Lula belooft economische groei in zijn land en een nieuwe, nauwere samenwerking met de Mercosur-partners en de rest van Latijns-Amerika. Niet alleen op het vlak van de handel, maar ook in de industrie, de landbouw en de socio-culturele sector. De Europese Unie fungeert daarbij als model.

Volgens een aantal waarnemers neemt Lula te veel hooi op de vork. Regionale belangenconflicten zijn momenteel onvermijdelijk. Zo wil de Braziliaanse overheid een ‘groene munteenheid’ invoeren die binnen Mercosur de dollar vervangt voor de handel in landbouwproducten en levensmiddelen. Lula heeft dat nodig om zijn beloofde beleid van ‘zero-honger’ te verwezenlijken. Maar volgens Tullo Vigévani, professor van de Staatsuniversiteit van Sao Paulo en onderzoeker van het Centrum voor Studies van Moderne Cultuur, is Argentinië mordicus tegen een dergelijke munt en wil het harde dollars voor zijn handelsoverschotten. De analist wijst ook op de incompatibiliteit van het Uruguayaanse financiële stelsel binnen Mercosur, en op de noodzaak om een sterke nationale munt op te bouwen, zodat wisselkoersschommelingen niet desastreus zijn.

Volgens Sergio Abreu, tot voor kort minister van Industrie in Uruguay, zorgen de gigantische verschillen in omvang, bevolking en economieën tussen de leden momenteel voor uiteenlopende belangen, kosten en verantwoordelijkheden. Zo vormt het feit dat beslissingen van reuzen Argentinië en Brazilië een onevenredig groot effect hebben in het blok, een aanhoudende bron van ergernis.

Volgens de voorzitter van de Vereniging van Braziliaanse Bedrijven voor Integratie in Mercosur, Michel Alaby, zullen de crisis en de wereldwijde schaarsheid aan investeringen Lula het de eerste zes maanden knap lastig maken. Daardoor zal hij weinig ruimte hebben om het cement tussen de leden van Mercosur weer op te voegen. Toch ziet Alaby ook nog bindende factoren: de Braziliaanse en Argentijnse munten zitten ongeveer op dezelfde koers en beide landen hebben een vrij constante prijzenbalans. Dat biedt de kans om een macro-economisch beleid uit te stippelen - het ontbreken daarvan wordt steeds de achilleshiel van Mercosur genoemd.

Alaby suggereert nog een andere mogelijkheid om het handelsblok te versterken: het identificeren van de gelijksoortige of complementaire delen van productieketen in elk land. Geholpen door een adequaat economisch beleid, kunnen de vier landen met die kennis samen hun internationale concurrentievermogen opdrijven.

Roberto Bouzas, een economist van de private Universiteit van San Andrés (Argentinië) en de Nationale Raad voor Wetenschappelijk en Technisch Onderzoek, meent echter dat alleen meer macro-economische coördinatie Mercosur er niet bovenop zal helpen. Volgens Bouzas reiken de redenen voor de zwakheid van het blok verder dan de Argentijnse crisis en de Braziliaanse financiële problemen. De erosie van gemeenschappelijke objectieven was al langer een groot probleem, aldus Bouzas. Brazilië, dat wil doorwegen bij onderhandelingen als die over de Vrijhandelszone van de Amerika’s (FTAA) en het Noord-Amerikaanse handelsblok (NAFTA), is als enige geïnteresseerd in een sterkere unie op EU-leest. De andere drie zijn louter geïnteresseerd in vrijhandel in de regio, onder elkaar. De stortvloed aan regels en maatregelen die zonder pikorde werden genomen, heeft trouwens de valse indruk gecreëerd dat het integratieproces aan de gang was. In feite demonstreert het dat het blok zijn focus heeft verloren, vindt Bouzas.