Mapuche-indianen zwaar onderdrukt in Chili en Argentinië

De Mapuche-indianen zijn de oudste bewoners van Argentinië en Chili. Tijdens de militaire dictatuur van Pinochet waren ze het slachtoffer van ernstige discriminatie. Ondertussen is Chili één van de snelst groeiende landen van het continent. Toch is de ongelijkheid tussen de Chilenen en de Mapuche er niet op verbeterd. Ze genieten niet mee van de economische vooruitgang en worden nog steeds onderdrukt en uitgesloten.

Natuurlijke rijkdommen

Met economische groei als enige prioriteit, zijn de neoliberale regimes blind voor de humanitaire gevolgen van hun acties. De uitvoerige exploitatie van natuurlijke rijkdommen berokkent onomkeerbare schade aan de leefomgeving van de Mapuche. De streek rond de Chileense stad Panguipulli is al meer dan 500 jaar het leefgebied van 150 gemeenschappen. Desondanks bouwt het Italiaanse energiebedrijf ENEL er al sinds 1962 massaal hydro-elektrische centrales.

Volgens een rapport van de Organisatie voor Onvertegenwoordigde Naties en Volkeren (UNPO) verloren die gemeenschappen hierdoor al meer dan 300 hectare land, waardoor ze steeds moeilijker aan landbouw kunnen doen of duurzame projecten kunnen opstarten. Bovendien krijgen ze amper een schadevergoeding en kent de staat hen geen rechten toe om te beslissen over hun natuurlijke bronnen.

Ook olie- en gasboringen maken het de Mapuche onmogelijk om te overleven. In de Argentijnse stad Neuquén werd op 15 juni een Mapuche-betoging hardhandig neergeslagen door de lokale politie. Ze protesteerden tegen de ongezonde gevolgen van de olieboringen door het Noord-Amerikaanse bedrijf Apache. Het bedrijf maakt gebruik van hydraulische fracturatie, een techniek die in veel landen kritiek oplevert door de vervuilende effecten ervan. In Frankrijk en Bulgarije werd deze techniek zelfs verboden. Veel Mapuche worden dan ook ziek, stelt een persbericht van de Panamerikaanse Gezondheidsorganisatie (OPS).

Antiterrorismewet

De indianen pleiten voor meer zeggenschap maar helaas maakt dat de situatie alleen maar erger. Hun protest wordt in de kiem gesmoord door het gewelddadig optreden van de politie. In het mensenrechtenverslag van de Ethische Commissie tegen Martelingen (CECT) werd in Chili een groot aantal gevallen van onrechtvaardige opsluitingen en martelingen vastgesteld. Ook kinderen die gescheiden worden van hun ouders en alleen verder moeten, is een veelvoorkomend probleem.

De misdaden van de politie zijn als het ware gelegaliseerd door de antiterrorismewet, een erfenis uit de dictatuur van Augusto Pinochet. Door deze wet kunnen de Mapuche gemakkelijk onterecht aangeklaagd worden voor terrorisme. De politie gaat meestal vrijuit. ‘De grootste hinderpaal voor verandering, is dat de Mapuche geen politieke vertegenwoordiging hebben. Op die manier wilt niemand naar hen luisteren’, zegt Avgustina Vasilieva, project-assistente van UNPO.

In de kijker

De discriminatie wordt grotendeels in stand gehouden door de onzichtbaarheid ervan. In de Argentijnse en Chileense media worden ze vaak doodgezwegen of bestempeld als terroristen. ’Veel Chilenen beweren dat de Mapuche niet meer bestaan, hoewel het toch om een groep van één miljoen mensen gaat’, informeert Colectivo Zudaka, een Latijns-Amerikaanse vereniging in Antwerpen. ‘De plaatselijke media berichten weinig over de problematiek errond. En als ze er al iets over zeggen, is het om de Mapuche in een slecht daglicht te plaatsen.’

De internationale gemeenschap onderneemt opvallend weinig. De afgelopen twee jaar organiseerde de EU twee congressen over de mensonwaardige positie van deze bevolkingsgroep. Behalve een oproep om het probleem meer onder de aandacht te brengen, liggen er geen concrete initiatieven op tafel. Een lichtpuntje is de topconferentie van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaaanse en Caraïbische Staten (CELAC) in januari 2013. De Chileense overheid zal daar spreken met de EU en enkele Mapucheleiders over mogelijke toekomstplannen.