Met het uitsterven van talen verdwijnt ook medicinale plantenkennis

Een vrouw verkoopt kruiden op straat in Calca, Peru, november 2017.

Steven dosRemedios (CC BY-ND 2.0)

Ongeveer een derde van de talen die nu nog gesproken worden zal tegen het einde van de eeuw waarschijnlijk verdwenen zijn. Daardoor zal ook veel kennis over geneeskrachtige planten en kruiden verloren gaan, waarschuwen Zwitserse wetenschappers.

Een complex taalgebruik is een van de zaken die ons onderscheidt van andere diersoorten. Gemeenschappen die dicht bij de natuur leven gebruiken taal onder meer om de biodiversiteit die hen omringt te benutten als een “levende apotheek”.

De meeste van de naar schatting 7400 talen wereldwijd bestaan echter enkel mondeling, en velen daarvan worden nauwelijks nog doorgegeven aan de volgende generatie. Daarom vermoeden wetenschappers dat zo’n 30 procent van alle talen zal verdwijnen tegen het einde van de 21ste eeuw.

Unieke kennis in bedreigde talen

Wanneer een taal verdwijnt, verdwijnt er onvermijdelijk een stukje kennis over de wereld. Veel informatie over medicinale planten zit bij volkeren met een orale traditie, dus zonder geschreven taal. Wetenschappers van de Universiteit van Zurich onderzochten 12.000 toepassingen van geneeskrachtige planten en kruiden geassocieerd met 230 inheemse talen.

Wanneer een taal verdwijnt, verdwijnt er onvermijdelijk een stukje kennis over de wereld.

Het onderzoek concentreerde zich op drie regio’s met een grote taalkundige en biologische diversiteit - Noord-Amerika, het noordwesten van Amazonië en Nieuw-Guinea. Ze ontdekten dat de kennis over 75 procent van die medicinale therapieën slechts in één taal bestond.

Bovendien is in Noord-Amerika en Amazonië kennis over 86 procent van de geneeskrachtige toepassingen alleen beschikbaar in talen die dreigen te verdwijnen. In Nieuw-Guinea is dat 31 procent.

Documenteren alvorens het te laat is

Als die bedreigde talen uitsterven, zal de medische expertise die eraan verbonden is waarschijnlijk ook ophouden te bestaan. De onderzoekers verwachten trouwens dat hun bevindingen uit deze regio’s vergelijkbaar zijn in andere delen van de wereld. Een heleboel kennis over geneeskrachtige middelen uit de natuur dreigt dus te verdwijnen.

Dat betekent dat taalverlies nog een groter risico is voor medicinale kennis dan biodiversiteitsverlies. Dat heeft niet uitsluitend gevolgen voor de gemeenschappen. Veel medicijnen uit de klassieke geneeskunde zijn immers gebaseerd op kennis uit de natuur.

‘Er moeten dus dringend middelen worden gemobiliseerd voor het behoud, de heropleving en de bevordering van die bedreigde talen’, vindt Jordi Bascompte, een van de hoofdauteurs van de studie. Een volgende stap is volgens hem een grootschalige campagne om de bedreigde medicinale kennis te documenteren voordat ze verdwijnt.