Nieuwe sancties tegen Iran moeten conflict voorkomen
Barbara Slavin
26 januari 2012
De Europese Unie keurde deze week nieuwe sancties tegen Iran goed, deels in de hoop daarmee een Israëlische aanval op Iraanse nucleaire installaties te voorkomen. Zo'n aanval zou het Midden-Oosten verder kunnen destabiliseren en schadelijk zijn voor de wereldwijde economie.
Het besluit van de Europese Unie maandag om de aankoop van Iraanse olie uit te faseren voor 1 juli, is afgestemd op Amerikaanse wetgeving met dezelfde deadline. Buitenlandse banken moeten op straffe van sancties voor diezelfde datum stoppen met het zakendoen met de Iraanse centrale bank. Europese en Amerikaanse experts zien de angst voor een nieuwe oorlog als de belangrijkste reden voor het Europese besluit.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken William Hague zei dinsdag in het Lagerhuis dat de nieuwe sancties bedoeld zijn om “ons weg te leiden van een conflict door de druk op te voeren om tot een vreedzame oplossing van geschillen te komen.”
Israël heeft zowel de Verenigde Staten als Europa onder druk gezet om sancties tegen Iran af te kondigen. Israëlische functionarissen hebben herhaaldelijk opgeroepen tot “verlammende” sancties tegen Iran, waarbij gesuggereerd werd dat dit een Israëlische militaire aanval op nucleaire installaties in Iran kon voorkomen. Een dergelijke aanval zou als bijkomend gevolg een hogere olieprijs en toegenomen instabiliteit in de regio hebben.
Arrestaties
Juist in 2012 is het risico op een Israëlische aanval op Iran groter, zeggen deskundigen, omdat Iran dichter bij de mogelijkheid komt om nucleaire wapens te ontwikkelen. Bovendien zou de regering-Obama zich in het Amerikaanse verkiezingsjaar genoodzaakt voelen om Israël te steunen, om geen stemmen mis te lopen.
Stuart Eizenstat, die tien jaar geleden met de Europeanen onderhandelde nadat het Amerikaanse Congres sancties had afgekondigd die buitenlandse oliebedrijven die zaken deden met Iran moesten straffen, noemt de Europese ommekeer “opmerkelijk gezien de Europese houding inzake sancties in het algemeen en Iran in het bijzonder.”
De Europese bereidheid om zichzelf Iraanse olie te ontzeggen op een moment dat een nieuwe recessie dreigt, is ook een gevolg van de Iraanse acties, in het bijzonder na de betwiste presidentsverkiezingen van 2009.
Intimidatie
De Iraanse regering, ooit bedreven in het drijven van een wig tussen de Verenigde Staten en Europa op het gebied van het Iranbeleid, heeft beide partijen nu tegen zich verenigd door het nucleaire programma te versnellen, mensenrechten te schenden en Europese burgers en personeel van Europese ambassades te intimideren.
Omdat Europeanen de demonstraties tegen de regering zouden aanjagen, arresteerde de Iraanse regering in 2009 verschillende Iraanse medewerkers van de Britse ambassade, een Brits-Griekse journalist en een Franse academicus.
Vorig jaar januari executeerde Iran de Nederlands-Iraanse Zahra Bahrami. Ze werd gearresteerd tijdens de onrust na de verkiezingen in Iran en veroordeeld voor drugssmokkel.
In november vorig jaar vielen Iraanse paramilitairen de Britse ambassade in Teheran binnen. Groot-Brittannië sloot daarop de ambassade en trok zijn buitenlandse staf terug. Iraanse diplomaten moesten vertrekken uit Londen.
Tegelijkertijd ging Iran door met het verrijken van uranium tot hogere niveaus en eerder deze maand begon het land met verrijking in een faciliteit bij Qom. De installatie bevindt zich in de bergen en is daardoor minder kwetsbaar voor een aanval.
Sarkozy
De Europese positie is verhard en de Franse president Nicolas Sarkozy heeft daarin een belangrijke rol gespeeld, zegt Anne Penketh, programmadirecteur van de Brits-Amerikaanse Security Information Council, een denktank die een wereld zonder kernwapens wil. Sarkozy wil volgens haar beter gecoördineerde Europese actie tegen Iran.
Penketh wijt de onverzettelijke houding van Sarkozy aan zijn persoonlijke politieke overtuigingen en de Iraanse acties, inclusief de aanhouding van de Franse academicus Clothilde Reiss. Reiss zat in 2009 zes weken vast in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran en werd na een veroordeling voor spionage gedwongen nog negen maanden in Iran te blijven.
Eizenstat zegt dat de rol van Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië cruciaal is geweest bij het bereiken van consensus over Europese actie tegen Iran. “Er bestaat serieuze zorg dat het uitblijven van sancties kan leiden tot een Israëlische militaire aanval op Iran.” De gevolgen van een Europees olie-embargo vallen in het niet bij de gevolgen van een nieuwe oorlog. “Die zou catastrofaal zijn”, zegt Eizenstat.