Gescreend, opgesloten, gefolterd: de realiteit van een miljoen Oeigoeren in China

Oeigoeren protesteren voor het VN-gebouw in New York in 2014. Nieuwe, gelekte documenten tonen aan hoe de Chinese overheid systematisch Oeigoeren opsluit.

SFT HQ (Students for a Free Tibet) [CC BY 2.0]

Een nieuw lek van interne partijdocumenten toont aan hoe de Chinese overheid systematisch Oeigoeren opsluit in detentiekampen in de Westelijke provincie Xinjiang, om hen daar te brainwashen. China zet ook op grote schaal technologie in om “mogelijk gevaarlijke personen” binnen diezelfde bevolkingsgroep op te sporen en zonder concreet bewijs op te sluiten. De Chinese overheid ontkent de inhoud van de gelekte documenten en spreekt over fake news.

De uiterst geheime documenten, die de naam China Cables kregen, gaan over de praktijken in de massaopsluitingskampen van Oeigoeren. Een lid van de Communistische Partij van China speelde de gevoelige informatie door aan het Internationale Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ), en experts bestempelden de documenten als authentiek. Daarnaast bevestigen ook getuigenissen de inhoud.

De nieuwe documenten werpen een blik van binnenuit op de werking van de zogenaamde opleidingscentra.

De Oeigoeren zijn een moslimminderheid in China, met Turkse achtergrond. Ze wonen voornamelijk in de westelijke provincie Xinjiang. Het is een van de grootste minderheden in de Volksrepubliek China. De Oeigoeren zijn met bijna elf miljoen. De Volksrepubliek China telt in totaal iets minder dan 1,4 miljard inwoners. De Oeigoerse minderheid wordt al jaren onderdrukt in China, en in 2013 waren er enkele dodelijke aanvallen gepleegd door de Oeigoeren.

De China Cables maken duidelijk dat Xi’s “strijd tegen de terreur” begon in 2014, met een aantal redevoeringen van partijleider Xi Jinping, na zijn bezoek aan Xinjiang. Het was een periode waarin Oeigoerse separatisten verschillende aanslagen pleegden. De China Cables bevatten 200 bladzijden speeches van Xi, waarin hij stelt dat economische ontwikkeling van de regio niet zal volstaan om de Oeigoeren gelukkig te maken in de Volksrepubliek.

Xi vond dat de Oeigoeren psychologisch moesten worden aangepakt. Er was een massale indoctrinatie nodig tegen wat Xi “het virus van het religieus extremisme” noemde. In de praktijk ging het om het onderdrukken van alledaagse uitingen van de islam: vasten, bidden, geen alcohol drinken.  Maar ook om niet-islamitische kenmerken van de lokale cultuur zoals de Oeigoerse taal of muziek.

Opsluiting

Er waren eerder al bewijzen dat minstens een miljoen Oeigoeren “heropgevoed” werden in zogenaamde opleidingscentra. Maar de nieuwe documenten werpen een blik van binnenuit op de werking in deze centra.

Volgens officiële verklaringen dienen de opleidingscentra onder meer om beroepsopleidingen aan te bieden. Maar in realiteit zijn de centra gedwongen heropvoedingskampen, waar gevangenen ideologisch en gedragsmatig worden gehersenspoeld, zo blijkt uit de gelekte documenten.

De China Cables geven ook meer duidelijkheid over de praktijken in de kampen. Ze vermelden ‘verschillende beveiligingsmaatregelen die typerend zijn voor gevangenissen, waaronder wachtposten, patrouilles, videobewaking, alarmen en andere beveiligingsmaatregelen’. Het onderzoek van de ICIJ bevestigt op die manier dat de kampen zich daadwerkelijk schuldig maken aan opsluiting.

Met de kampen maakt China zich schuldig aan brainwashing, en er vinden ook foltering en verkrachtingen plaats.

Ook de leefregels in de kampen wijzen volgens de documenten doordachte opsluitingspraktijken. De gevangenen worden continu opgevolgd, ook tijdens dagelijkse activiteiten zoals bezoeken aan het toilet. Ook mogen zij de centra niet verlaten tenzij onder specifieke omstandigheden.

Persoonlijke getuigenissen van gevangenen die te lezen zijn in de China Cables geven ook aan dat China zich met de kampen schuldig maakt aan brainwashing, en dat er foltering en verkrachtingen plaatsvinden.

Algoritmes voorspellen “gevaar”

Hoe zijn honderdduizenden Oeigoerse gevangenen in deze detentiekampen beland? Uit de documenten blijkt dat ze meestal niets op hun kerfstok hebben, maar dat ze op basis van de gegevens van digitale algoritmes geïnterneerd werden. De Oeigoeren werden daarvoor uitvoerig gescreend. Met de resultaten van die screening werd een uitgebreide databank aan gegevens opgebouwd van bevolkingsminderheden.

De screenings zijn mogelijk via een systeem dat Integrated Joint Operations Platform heet (IJOP). Dit systeem controleert op grote schaal en digitaal de Chinese bevolking, door middel van camera’s met gezichtsherkenning of spyware die de Oeigoeren verplicht moeten downloaden van de politie. Op die manier wordt persoonlijke informatie over de bevolking verzameld.

De verzamelde data kunnen bijvoorbeeld gebedsgewoonten of reizen naar het buitenland duidelijk maken. Op basis van die gegevens komen mensen in het vizier voor eventuele arrestatie.

Een concreet voorbeeld van gedrag waar IJOP data over verzamelde, is het gebruik van de Zapya-app. Deze app biedt de mogelijkheid om de Koran te downloaden en religieuze inhoud online te delen. Oeigoeren die gebruik maakten van de app, komen op de radar te staan als potentieel gevaarlijk en worden daarop nauwlettend in het oog gehouden en/of gearresteerd.

De Chinese overheid sluit mensen op vanwege een vermoeden van gevaar, nog voor ze iets misdaan hebben.

De verzamelde gegevens dienen volgens de China Cables om verdachte mensen met artificiële intelligentie op te sporen. Mensen die “een potentieel, al dan niet terroristisch, gevaar kunnen vormen” voor de Chinese gemeenschap. In een van de gelekte documenten staat expliciet te lezen dat het digitaal controlerende toezicht dient ‘om problemen te voorkomen voordat ze zich voordoen’.

Dit impliceert dat de overheid mensen opsluit vanwege een vermoeden tot gevaar, nog voor ze daadwerkelijk iets misdaan hebben — en zonder het minste bewijs dat ze ooit effectief iets zouden misdoen.

‘Uw familieleden zijn geïnfecteerd’

De documenten geven ook aan hoe de partijkaders moeten omgaan met Oeigoerse studenten naar Xinjiang terugkeren, na een verblijf in het buitenland of aan een universiteit in andere delen van het land. Die gaan ongetwijfeld vragen stellen over hun afwezige familieleden. De Communistische Partij vreesde dat deze hooggeschoolde Oeigoeren stennis zouden gaan maken op de sociale media in heel China.

Partijkaders moeten de studenten meedelen: je moet in feite blij zijn dat we je familieleden verwijderd hebben.

Er wordt de partijkaders letterlijk gezegd welke antwoorden ze moeten geven op de vragen van die studenten. Eerst moeten ze vertellen dat hun familieleden een opleiding volgen. Als de studenten vragen waarom ze hun familie dan niet kunnen bezoeken, als het om een opleiding gaat, dan moeten de ambtenaren uiteindelijk zeggen dat hun verwanten zijn ‘geïnfecteerd’ door ‘het virus van het islamitisch radicalisme’, en dat daarom in quarantaine moeten worden genomen om te kunnen genezen.

Het document suggereert om de studenten mee te delen dat ze in feite blij moeten zijn dat de overheden hun familieleden hebben verwijderd. De studenten worden ook afgedreigd: hun gedrag zou mee bepalen hoe snel hun verwanten kunnen worden vrijgelaten.

De China Cables maken precies duidelijk op welke manier de Chinese communistische partij de opsluiting en brainwashing van honderdduizenden mensen onder controle houdt en in de praktijk omzet.