Oekraïense klimaatwetenschappers na Russische invasie: ‘Ons levenswerk staat op de helling’

Klimaatprotest in Odessa, Oekraïne(2019)

Marina Gudilina / 350.org (CC BY-NC-SA 2.0)

Aan het vorige week uitgebrachte klimaatrapport van VN-klimaatpanel IPCC zijn maanden voorwerk vooraf gegaan. Honderden delegatieleden bespraken in zogenoemde goedkeuringssessies de inhoud van het aanstaande rapport, onder wie ook veel Oekraïense wetenschappers. Zij moesten zich halsoverkop terugtrekken uit de bijeenkomsten toen aanvallen in Kiev en elders in het land in hevigheid toenamen.

‘Je kunt je niet concentreren op de formuleringen van een rapport terwijl je wordt aangevallen en gebombardeerd.’

Een van hen is meteoroloog Svitlana Krakovsa. Zij is een van de eerste Oekraïense vrouwen die in de jaren negentig Antarctica bestudeerde. De afgelopen twee weken was ze betrokken bij het goedkeuringsproces van het IPCC-rapport, dat vanwege COVID-19 online plaatsvond. Krakovsa had zich aangesloten bij de digitale bijeenkomsten vanuit haar werkplek in Kiev. Dat was mogelijk, totdat de stad afgelopen week zwaar geraakt werd door de oprukkende Russische troepen.

Krakovsa en andere Oekraïense wetenschappers moesten de goedkeuringssessie voortijdig verlaten, vertelt ze. ‘We moeten aan de veiligheid van onze families denken. Je kunt je niet concentreren op de formuleringen van een rapport terwijl je wordt aangevallen en gebombardeerd.’

Treinkaartjes

Veel wetenschappers besloten zichzelf in veiligheid te brengen en de stad te ontvluchten. Olha Boiko, regionaal coördinator voor Climate Action Network, werd donderdag om 5 uur ‘s ochtends wakker van de explosies toen Russische troepen het land binnentrokken.

Samen met haar partner pakte ze razendsnel hun spullen. Ze namen de eerste trein de stad uit. ’Het was heel moeilijk’, vertelt Boiko. De alledaagse realiteit van een paar dagen daarvoor was in één klap vervaagd. ‘Niemand controleerde zelfs of we treinkaartjes hadden.’

Ze kwamen aan in een stad in het westen van Oekraïne, om daar na te denken over hoe het nu verder moet. ‘Als je zo plotseling moet inpakken en vertrekken, gaat al het normale werk op pauze. Als je niet weet of je de maandag haalt, heeft het zeker geen zin om een conferentie in juni te plannen. De oorlog wordt niet beperkt tot politici en het leger. Het raakt ons allemaal.’

Boiko probeerde contact te houden met haar collega’s in het buitenland en toch nog wat te werken. ‘Maar in de wetenschap dat onze vrienden en collega’s nachten doorbrengen in schuilkelders, is dat heel moeilijk. Misschien moeten wij in een opvang overnachten, niemand die het weet nu.’

Werk verloren

Natalia Gozak is directeur van de milieuorganisatie Eco Action. Ook zij werd in de vroege uren van donderdag gewekt door explosies in Kiev. Tegen de middag stapte ze in haar auto en reed ze naar het westen.

‘Al het werk lijkt In een paar dagen tijd verloren te gaan vanwege de prioriteit om het land te verdedigen’.

‘En wij niet alleen’, zegt ze. Door de drukte nam een rit die normaal twee uur duurt meer dan acht uur in beslag. Na een tussenstop bij vrienden stapte ze opnieuw in de auto en reed nog eens acht uur naar Lviv, in het westen van het land. ‘We zijn gefrustreerd en geschokt, dit is echt waanzin’, zegt ze. ‘Maar Oekraïners zijn patriottisch en hebben vertrouwen in hun strijdkrachten.’ Gozak hoopt dat Lviv voorlopig veilig is. Zo niet, dan zal ze het land moeten verlaten.

De impact van de invasie op haar werk is ‘enorm teleurstellend’, vertelt ze. Eco Action heeft jaren gewerkt aan klimaatdialoog en al dat werk lijkt nu ‘in een paar dagen tijd verloren te gaan vanwege de prioriteit om het land te verdedigen’.

Gozak is ervan overtuigd dat Oekraïne de Russische indringers uiteindelijk zal buitenkrijgen. Maar als dat nog jaren duurt, zal het klimaatwerk in het land mogelijk helemaal opnieuw moeten beginnen. Eco Action zou ondertussen de aandacht kunnen verleggen naar humanitaire of sociale prioriteiten.

Klimaatplan

De Oekraïense regering bracht in augustus nog een klimaatplan uit dat gericht is op economische groei zonder de uitstoot te verhogen. Het plan spreekt over een “rechtvaardige transitie” van steenkool naar hernieuwbare energiebronnen. Het trekt veel geld uit om de slecht geïsoleerde flatgebouwen in Oekraïne beter te isoleren.

Maar de toekomst van de regering en haar mogelijkheden om dit plan uit te voeren, staan nu zwaar op de helling. Een parlementair decreet staat toe dat sinds de Russische invasie alle overheidsuitgaven aan het leger worden toegewezen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News.