Hereniging Cyprus is nog niet voor morgen
Olie- en gasconflict op Middellandse Zee dreigt te escaleren
Helena Vanrespaille
11 januari 2018
Om de verschillende gas- en olievelden binnen de exclusieve economische zone (EEZ) rond Cyprus te ontginnen, vonden het afgelopen jaar verschillende oefeningen plaats met betrokken landen Griekenland, Israël en Egypte. Die werden steeds overschaduwd door militair spierballengerol van Turkije. Voor 2018 vreest men dat Turkije agressiever te werk zal gaan en het conflict escaleert.
De Saipem 12000 op weg naar de Cypriotische zee voor een verkenning
John A. Konrad V (CC BY-SA 3.0)
Het eiland Cyprus, dat verdeeld is in een Grieks zuidelijk deel en een Turks noordelijk deel, heeft sinds 2015 plannen om te herenigen. De situatie leek hoopvol, omdat presidenten van beide landsdelen tegenwoordig achter het idee staan. En de olie- en gaswinningen waren uitgesteld tot juli 2017 in afwachting van een nieuwe poging tot hereniging van het eiland. ‘In die tijd zijn er geen nieuwe signalen tot toenadering gekomen van beide presidenten’, vertelt Steven Van Hecke, hoofddocent vergelijkende en Europese politiek aan de KU Leuven.
De oliegaswinningen blijken nu een wig te drijven tussen Grieks- en Turks-Cyprus
De oliegaswinningen leken eerst een extra duwtje in de richting van éénmaking te geven, maar blijken nu een wig te drijven tussen Grieks en Turk Cyprus. ‘Omdat het project voor hereniging niet is gestart voor de ontginningen, veroorzaakte die éénzijdige beslissing van Grieks-Cyprus natuurlijk extra argwaan’, legt Van Hecke uit. ‘Anderzijds is de beslissing logisch van de Grieks-Cypriotische kant. Zij kunnen niet eeuwig geduld blijven opbrengen en de situatie mag geen chantagemiddel worden. Bovendien kan de staatskas van Cyprus het extra geld wel gebruiken.’
Olie- en gasboringen
Tussen maart en december 2017 voerde het boorschip Saipem 12000 drie exploraties uit in naam van bedrijven Total en Eni in de exclusieve economische zone van Cyprus. Dat was een gezamenlijke beslissing van Egypte, Grieks-Cyprus en Griekenland. Turkije reageerde agressief op die beslissing en zond een fregatschip uit om het boorschip te “monitoren”.
‘Erdogan wilt zijn grip op Cyprus niet verliezen. Hij weigert om de 30.000 Turkse troepen op het noorden van het eiland naar huis te sturen en ook boorpogingen kan hij niet zonder dreigement laten gaan’, aldus Van Hecke. ‘Toch staat hij zwak tegenover Grieks-Cyprus dat zich gesterkt voelt door zijn bondgenoten Griekenland en bij uitbreiding de Europese Unie. Sinds 2004 is verdeeld Cyprus lid van de EU en wordt Grieks-Cyprus als vertegenwoordiger van het hele eiland erkend.
De EEZ van Cyprus. De donkerblauwe en gearceerde blokken horen bij Grieks-Cyprus. Het Aphrodite-gasveld is in het rood aangeduid in blok 12.
© UN (bron: Twitter)
Daarnaast staat er ook al langer een gasleiding in de steigers. Die zal lopen van Israël over Cyprus en Griekenland naar Italië om het Aphrodite gasveld in blok 12 van de EEZ te exploiteren. Op 5 december tekenden de Griekse, Grieks-Cypriotische en Israëlische ministers van Energie en de Italiaanse afgevaardigde een akkoord om de onderhandelingen te bevestigen.
Wat zal 2018 brengen?
Turkije bestelde zijn eigen boorschip, de Deapsea Metro II, dat in 2018 zal aanmeren in de Turkse haven. Als de Deepsea Metro II inderdaad de Cypriotische EEZ zal binnenvaren met militaire schepen in zijn kielzog, kan de situatie snel verhitten. ‘Op korte termijn vrees ik dat de situatie niet zal verbeteren’, zucht Van Hecke, ‘maar Turkije staat zwak tussen de omringende landen die allen de Grieks-Cypriotische zaak steunen. Dus ik vermoed dat Turkije het louter op dreigen zal houden.’