Ontdekking gasvelden plaatst junta in pole position

De ontdekking van een enorm gasveld voor de kust van de Birmese deelstaat Arakan zorgt voor veel opwinding in de politieke en commerciële machtscentra in Azië. Bij proefboringen stootte een consortium van Koreaanse en Indiase bedrijven op een dikke gasbel. De precieze omvang ervan zal pas na de moessonregens bepaald kunnen worden met behulp van 3D-proeven, maar wordt geschat op 113 tot 170 miljard kubieke meter. Dat is het equivalent van 700 miljoen tot een miljard vaten olie.

Het is echter de vraag of de opbrengsten van de Shwe Prospect (letterlijk: Goudprospectie) ten goede zullen komen aan de arme bevolking van Arakan. De deelstaat kampt met een tekort een stroom en de Myanmar Oil and Gas Enterprise (MOGE) zou het gas kunnen gebruiken om lokale bedrijven en dorpen van stroom te voorzien. Maar voorlopig zijn alle ontginningsplannen gericht op de export. MOGE plant samen met het consortium - dat voor 70 procent in handen is van Koreanse bedrijven (60 procent Daewoo en 10 procent Korea Gas Corp) en voor 30 procent in Indiase handen (ONGC en GAIL) - aan plannen voor een pijpleiding. Momenteel zijn er twee blauwdrukken om gas te exporteren naar India - naar de deelstaat Assam en via een onderzees traject via Bangladesh naar de Indiase deelstaat West-Bengalen.

Het project zal de militaire junta, die de enige eigenaar is van exploitant Myanmar Oil and Gas Enterprise, geen windeieren leggen. Het Arakan Gasproject zal de Birmese regering tussen 620 miljoen en 800 miljoen dollar per jaar opleveren. Kyaw Han van het Comité tegen de Export van Gas twijfelt er niet aan dat de gasopbrengsten gebruikt zullen worden voor repressieve doeleinden. De valuta die dit project zal opleveren, zullen gebruikt worden om meer wapens aan te kopen en die zullen ingezet worden tegen de voorvechters van de democratie.

Veel Birmese dissidenten vrezen dat het Arakan gasproject dezelfde weg op zal gaan als het Yadana/Yetagun-gasproject, dat sinds 1998 vanuit uit de oostelijke deelstaat Mon gas exporteert naar Thailand. De aanleg van de gaspijpleiding naar Thailand ging over de rug van de lokale bevolking - er zou onder meer slavenarbeid gebruikt zijn. Hele dorpen werden met geweld verplaatst, de grond werd geconfisqueerd en er was sprake van verkrachtingen, martelingen en standrechtelijke executies, zegt de Birmese dissident Ko Khaing Zaw. De Amerikaanse oliegigant UNOCAL, die betrokken was bij het project, staat in eigen land terecht voor mensenrechtenschendingen. De beschuldigingen maken deel uit van een klacht die nu behandeld wordt door een Amerikaanse rechtbank.

Officieel zwijgt het conglomeraat in alle talen over de mogelijke humanitaire risico’s van samenwerking met de junta. Het thema kan veel internationale verontwaardiging veroorzaken. Daarom is het conglomeraat erg voorzichtig, zegt een anonieme bron aan de top bij het Indiase GAIL. We hebben de Birmese regering al gezegd dat we geen dwangarbeid zullen tolereren en we zullen met de lokale bevolking praten als we klachten horen.

Ook in de internationale betrekkingen levert het gas de junta extra slagkracht. Naar verluidt eist de junta als deel van de onderhandelingen dat India en Thailand Birmese vluchtelingen uitwijzen en oppositiegroepen monddood maken. Thailand is de jongste maanden opvallend vriendelijk tegen de junta. Bangkok prijst het ‘proces van nationale verzoening’ dat het regime wil opstarten en dat dit jaar nog voor een nieuwe grondwet moet zorgen. De grondwet zou worden uitgetekend door een nationale conventie waarin alle politieke actoren moeten zetelen, ook de Nationale Liga voor de Democratie (NLD) van Aung San Suu Kyi. Rangoon belooft dat de Birmese bevolking inspraak krijgt in het routeplan voor politieke verandering - wanneer de grondwet klaar is, zouden de Birmezen zich kunnen uitspreken in een referendum. Veel waarnemers vrezen dat de Birmese junta de macht niet wil delen en enkel zichzelf wil legitimeren.