Ook Kerk kreunt onder kredietcrisis
Katy Bolger
15 april 2009
De Amerikaanse kredietcrisis klopt ook aan bij het huis van God. Vorig jaar legden Amerikaanse banken beslag op verscheidene kerkgebouwen omdat de betrokken geloofsgemeenschap haar schulden niet meer kon betalen. Ook dit jaar worden er gedwongen verkopen verwacht.
De St. Andrewkerk in het welvarende Easton, een stadje in Maryland, stond bekend als een open huis. De kleine protestantse gemeenschap onder leiding van bisschop Joel Marcus Johnson organiseerde ook filmvoorstellingen, spaghettiavonden en lessen Engels voor Zuid-Amerikaanse migranten. De meeste bezoekers wisten niet dat er iets fout zat tot het neogotische bakstenen gebouw eind vorig jaar opeens openbaar werd verkocht. Nu is St. Andrew heel wat krapper behuisd: het deelt nu een gebouw met een Joodse geloofsgemeenschap, de Temple B’nai Israel.
St. Andrew begon 17 jaar geleden heel bescheiden in een voormalig winkelpand in Easton. In 2005 leende de gemeenschap 850.000 dollar om een veel groter gebouw te kopen dat ooit had toebehoord aan een katholieke parochie. De kerk uit 1868 was veel te groot voor de vijftig volgelingen van bisschop Johnson, maar die ging ervan uit dat zijn gemeenschap en de inkomsten wel zouden groeien. Hij liep de deuren plat bij makelaars, bankiers en andere welvarende inwoners van Easton en omstreken, en die bleken niet ongevoelig voor het dynamisme van de herder.
Megakerken
“Dit is een welvarende regio”, legt bisschop Johnson uit. “Dick Cheney en Don Rumsfeld leven hier, en er wonen ook veel gepensioneerde academici. Dankzij de uitstraling van onze congregatie draaide onze fundraising zo goed dat 80 procent van onze donaties van niet-leden kwamen.” De plaatselijke Talbotbank had zoveel vertrouwen in de gemeenschap en in Johnson dat ze een hypotheeklening van 850.000 dollar over drie jaar toestond. Grote donateurs hadden al 200.000 dollar toegezegd om de afbetaling van dat bedrag mogelijk te maken, en een wekelijkse stroom van donaties van meer dan 1400 dollar bleek voldoende als verdere garantie. In vergelijking met de megakerken die op andere plaatsen in de VS werden gebouwd, compleet met boekhandels, koffiehuizen en gymzalen, leek bisschop Johnson ook helemaal geen wilde plannen te koesteren.
Maar in 2008 begonnen de telefoontjes binnen te komen van donateurs die aankondigden dat ze hun overschrijving moesten uitstellen omdat de koers van hun aandelen gezakt was. De wekelijkse donaties verminderden tot ongeveer 600 dollar. Onverwachte herstellingswerken deden intussen de uitgaven stijgen, terwijl een deel van de Spaanstalige volgelingen werd weggelokt door een katholieke gemeenschap die zich ook op migranten begon te richten. Eind vorig jaar had St. Andrew geen andere optie meer dan het kerkgebouw te verkopen. “Het interessante aan de recessie is dat de rijken arm worden”, zegt bisschop Johnson. De bijbel zegt dat de rijken met lege handen zullen eindigen; tot hiertoe had ik dat niet begrepen.”
Gedwongen verkopen
Er zijn nog meer Amerikaanse kerken die in moeilijkheden komen door de economische en financiële crisis. De donaties zouden gemiddeld met 15 tot 20 procent zijn teruggelopen. Veel gemeenschappen moeten bezuinigen op medewerkers en sociale programma’s. De meeste van de 335.000 kerkgebouwen in de VS zijn afbetaald en dus veilig, maar gemeenschappen die de afgelopen jaren groter hebben gebouwd of zijn verhuisd, zitten nu opeens in nauwe schoentjes.
“We hebben de afgelopen achttien maanden negen gedwongen verkopen gehad: dat zijn er meer dan in de 44 jaar ervoor”, zegt Jac La Tour, een woordvoerder van de Evangelical Christian Credit Union in het Californische Brea. De kredietinstelling heeft hypotheekleningen toegestaan aan meer dan de helft van de 2000 protestantse gemeenschappen die bij haar klant zijn. La Tour verwacht dit jaar “nog een paar” gedwongen verkopen.
Church Mortgage & Loan Corp. uit Maitland in Florida moest de afgelopen jaren tien kerkelijke gebouwen verkopen. Omdat kerken moeilijk kopers vinden, moest Church Mortgage vorig jaar in maart zelf een gerechtelijk akkoord aanvragen.
Nogal wat katholieke gemeenschappen in de VS worstelen door de teruggang van het aantal gelovigen al langer met financiële problemen. Veel stedelijke bisdommen hebben de afgelopen jaren al parochies gefusioneerd en gebouwen verkocht. Ze sneden ook in hun onderwijsactiviteiten en hulpverlening om niet over kop te gaan. Die vooruitziende aanpak blijkt nu ergere problemen te voorkomen.