Oorlog en olie maken van Sri Lanka Amerikaans ankerpunt - analyse

Sinds 11 september hebben de VS iets bereikt wat gedurende de hele Koude
Oorlog onmogelijk bleef: toegang krijgen tot de haven van Trincomalee. De
stad in het oosten van Sri Lanka is nu een ankerplaats voor de schepen van
de Amerikaanse boten die gestationeerd zijn op Diego Garcia, de Amerikaanse
militaire basis in de Indische Oceaan.

Washington aast al lang op Trincomalee, één van de diepste natuurlijke
havens ter wereld. New Delhi maakte er in het verleden een erezaak van om
vreemde mogendheden van Sri Lanka weg te houden. Zo verzette India zich
tijdens de Koude Ooorlog met hand en tand tegen een Amerikaanse plan om er
een Voice of America zender te installeren. En in het vredesakkoord met de
Tamil Tijgers uit 1987 - het begin van een ontplooiing van Indische
vredestroepen - werd een paragraaf gewijd aan Trincomalee. India liet
stipuleren dat havenstad op 20 kilometer voor zijn kust door geen enkele
vreemde mogendheid gecontroleerd zou mogen worden.

Sindsdien is er veel veranderd. Nu doen het Amerikaanse en Indische leger
gezamenlijk militaire oefeningen. Die maken deel uit van een uitgebreide
militaire samenwerking tussen beide landen. Kort na 11 september werd de
Indo-U.S. Defence Policy Group (DPG), dat de gesprekken tussen het Pentagon
en het Amerikaanse ministerie van Defensie coördineert, nieuw leven
ingeblazen. Het orgaan lag op apegapen sinds India in 1998 nucleaire tests
uitvoerde.

De Amerikaanse marine is al lang op zoek naar een een strategische toegang
tot Zuid-Azië voor de Vijfde Vloot, die in 1996 werd opgericht om de
Amerikaanse troepen in het Midden Oosten te ondersteunen vanuit de Indische
Oceaan. De schepen van de Vijfde Vloot voerden mee de raketaanvallen uit
tijdens de oorlog in Afghanistan, een illustratie van de ver reikende arm
van het Amerikaanse leger.

Als de VS van Trincomalee een permanente pleisterplaats kunnen maken, kunnen
ze die invloed bestendigen, ook na de campagne in de Golf. De grootmacht kan
zijn invloed op Sri Lanka in de zeer nabije toekomst uitbreiden met een
vertrouwd middel: olie. De tientallen gigantische olietanks in de haven van
Trincomalee - gebouwd door de Britse kolonisator - lagen er tijdens de twee
decennia oude burgeroorlog verlaten bij, maar nu de kans op een machtsdeling
tussen de Tamil Tijgers en de Srilankaanse regering erg groot is, komt daar
verandering in. Het staatsoliebedrijf Indian Oil Corp (IOC)en de
Srilankaanse regering sloten onlangs een miljoenencontract af om de
olietanks opnieuw te vullen. Als dat contract wordt uitgevoerd, wordt
Trincomalee opnieuw het maritieme bevoorradingspunt voor olie in Zuid-Azië,
zoals dat in de tijd van de Britse kolonisator het geval was. Indian Oil
Corp wil de opslagtanks en pijpleidingen op Sri Lanka gebruiken om olie
vanuit Madras en Madurai naar Trincomalee en eventueel ook Colombo te
vervoeren.

De Verenigde Staten staan in voor de veiligheid van het hele project. Onder
de naam Operatie Balanced Style is het Amerikaanse leger begonnen met de
opleiding van de Srilankaanse marine en het leger. De soldaten leren er hoe
ze Trincomalee kunnen beschermen. De Srilankaanse politie volgt intussen
antiterrorismecursussen in de VS, met de nadruk op ontmijning. Ook de
luchtmacht van het eiland is betrokken bij de samenwerking met de VS.

India heeft veel te winnen. De VS erkennen dat de Indische marine een
stabiliserende kracht is in de Indische Oceaan en willen samen met India de
zeeroutes van de noordelijke Arabische Zee tot de Straat van Malacca voor de
kust van Singapore controleren. Sinds oktober 2001 patrouilleren de
Amerikaanse en Indische marine in de door piraten geteisterde Straat van
Malacca, waar 80 procent van de olie voor Japan langs komt.