Cambodjaans oppositieleider kondigt terugkeer aan en riskeert zo gevangenisstraf

Sam Rainsy tijdens een protestmars in Phnom Penh in 2013

Heng Reaksmey / VOA (CC0)

De premier van Cambodja, Hun Sen (67), heeft al laten weten dat hij Sam Rainsy bij aankomst meteen wil oppakken, omdat hij terecht moet staan voor “laster” en het beledigen van de koning. De twee politici zijn aartsrivalen en vechten een bittere machtsstrijd uit via het internet.

Symbolische datum

Wie een foto van zichzelf rondstuurt met negen opgestoken vingers, als verwijzing naar de symbolische datum, “zou een vinger afgesneden moeten worden”

De oppositie hoopt op een nieuw politiek hoofdstuk en rekent op een “tsunami aan volgers” op 9 november. Die datum is trouwens niet toevallig gekozen: het is de Cambodjaanse onafhankelijkheidsdag. Bovendien is het de dertigste verjaardag van de val van de Berlijnse muur. Een verwijzing naar democratie en openheid.

De overheid heeft het over een poging tot staatsgreep. Sinds het nieuws van de terugkeer bekend gemaakt werd, zijn verschillende opposanten opgepakt. Tijdens een recente toespraak voor studenten waarschuwde de premier om niet deel te nemen aan een online campagne van de oppositie. Wie een foto van zichzelf rondstuurt met negen opgestoken vingers, als verwijzing naar de symbolische datum, “zou een vinger afgesneden moeten worden”, zo zei hij.

Meer dan dertig jaar aan de macht

Hun Sen werd eerste minister van Cambodja in de jaren ’80 en heeft de titel sindsdien nooit meer losgelaten. Zijn partij CPP (Cambodia People’s Party) veroverde vorig jaar alle zetels in het parlement. Dat kwam vooral omdat de enige oppositiepartij (Cambodia National Rescue Party of CNRP) door de regering buiten de wet was geplaatst en dus niet aan de verkiezingen mocht deelnemen.

Een leider van die partij, Kem Sokha, werd zonder proces voor een jaar in de gevangenis gegooid op beschuldiging van landverraad. Na zijn celstraf werd hij veroordeeld tot huisarrest. De andere leider is Sam Rainsy, die al in 2015 naar Frankrijk vluchtte om een proces te ontlopen.

Belofte waarmaken

Dat Rainsy nu weer langs de grote poort naar binnen wil, is opmerkelijk. Hij eist dat er opnieuw een meerpartijenstelsel komt en hij wil Hun Sen zelfs laten berechten.

Maar het is niet de eerste keer dat hij grote beloftes maakt die later dode letter zouden blijken.

Om zijn (tanende) populariteit en zijn geloofwaardigheid in stand te houden, moet hij deze keer sterk uit de hoek komen.

Er zijn ook veel praktische vragen bij zijn plan. Als hij met het vliegtuig landt, maakt hij het de politie wel erg makkelijk om hem te arresteren.

“Gewapende strijdkrachten zullen klaarstaan, je hoofd is niet van ijzer”, zei Hun Sen onlangs.

Internationale gemeenschap

De EU dreigt er al langer mee om Cambodja de taksvrije toegang tot de Europese markt te ontzeggen als de democratie niet hersteld wordt

De premier heeft ook aan de buurlanden gevraagd om Sam Rainsy uit te leveren, als hij via hun grondgebied zou reizen.

De oppositieleider heeft eens gesuggereerd dat hij met een groep Cambodjaanse grensarbeiders vanuit Thailand naar Cambodja wil komen.

De CNRP heeft wel de internationale gemeenschap aan haar kant. Sam Rainsy kreeg een forum tijdens de recente bijeenkomst van de Europese Liberale fractie ALDE, waar zijn partij deel van uitmaakt. En de EU dreigt er al langer mee om Cambodja de taksvrije toegang tot de Europese markt te ontzeggen als de democratie niet hersteld wordt.

“Brutale dictator”

Maar Hun Sen heeft geen schrik van sancties. Hij gelooft in de steun van grote broer China. Peking pompt miljarden in Cambodja en vraagt geen garanties over mensenrechten of democratie. “De brutale dictator Hun Sen mag ons land niet zomaar aan China verkopen”, zegt Sam Rainsy hierover in zijn videotoespraak.

De verwijten en beledigingen blijven dus heen een weer gaan. Op 9 november zal duidelijk moeten worden of dit conflict met diplomatie kan opgelost worden of er geweld aan te pas komt.