"Pakistan zit gevangen in een ondemocratische staat"

IPS: Als Pakistaan die internationale politiek doceert, krijgt u waarschijnlijk veel vragen over de recent afgekondigde noodtoestand in Pakistan
Adil Najam: De Pakistaanse politiek is erg complex - onnodig complex - ook voor Pakistanen zelf. Voor buitenstaanders is hij bijna onbegrijpelijk. Dat is gevaarlijk omdat het ertoe kan leiden dat mensen met te weinig verstand van zaken dingen aannemen. De noodtoestand heeft Amerikanen, Amerikaanse studenten en ook Pakistanen overvallen. Gedurende de eerste dagen namen veel mensen de verklaring van generaal Musharraf voor lief. Maar ik krijg nu nog steeds vragen als ‘wat betekent dit voor de Pakistaanse atoombom’ of de oorlog tegen terreur?
Mijn standaard antwoord is dat dit de verkeerde vragen zijn. In feite wil Musharraf dat dit de vragen zijn die mensen stellen. Zodat ze vervolgens concluderen dat de acties van de generaal misschien fout zijn, maar dat elke andere machthebber nog erger is. De noodtoestand draait in feite om het behouden van de macht. Het heeft niets te maken met het nucleaire programma of de strijd tegen terreur. Die leiden alleen maar af van de werkelijke kwestie, en dat is ‘democratie’. De vraag die gesteld moet worden is: kunnen de Verenigde Staten nog lang deze hypocrisie volhouden? Ze roepen overal op tot democratie en blijven tegelijkertijd samenwerken met antidemocratische machten in de moslimwereld.
Is het moeilijk om Pakistan te verdedigen en tegelijkertijd het falen van de man die aan het roer staat ter sprake te brengen?
AN: Ik vind eigenlijk dat dit een moment is waarop de Pakistanen trots mogen zijn. Hoe kun je niet trots zijn op je volk als gewone burgers - advocaten, journalisten en studenten - hun nek uit steken om te protesteren op straat? De tegenstanders van Musharraf zijn niet de religieuze partijen of extremisten. Het zijn studenten, journalisten en advocaten, die meest liberale en seculiere krachten in het land. Dit is Pakistans democratische moment. Zelfs als hier geen democratische hervormingen uit voortkomen, hebben we bewezen dat Pakistan een democratische samenleving is die gevangen zit in een ondemocratisch systeem.” De reden dat de militaire regering draconische maatregelen heeft afgekondigd, ligt in het feit dat de democratische krachten in het land niet willen buigen.
Hoe reageren Pakistanen in de Verenigde Staten op de situatie?
AN: Pakistanen in het buitenland laten een hartverwarmende solidariteit zien, vooral de Pakistaanse studenten. Van Londen tot Hong Kong. Veel Pakistanen hebben het gevoel dat dit een beslissend moment is in de geschiedenis van het land en dat ze hun stem moeten laten horen. Ze vestigen hun hoop op de media, de rechtspraak en de eensgezindheid onder studenten. Helaas hebben ze niet veel vertrouwen in de politiek, met uitzondering misschien in oppositieleider Imran Khan. Maar ze willen niet opgeven door te zeggen: niemand deugt, dus laten we het maar bij deze leider houden. Zelfs al zijn de anderen corrupt en incompetent, een door het volk gekozen regering is altijd nog beter dan de huidige situatie.”
Het wordt steeds duidelijker dat de vreedzame protesten vooral komen van studenten van elitaire particuliere opleidingen. Hoe komt dat?
AN: De protesten komen juist van degenen waarvan verondersteld werd dat ze behoorden tot de kiezers van Musharraf. En wie zijn er afwezig? Met uitzondering van Imran Khan, laten de politici weinig van zich horen. Ze komen slechts af en toe met verklaringen die, eerlijk gezegd, niet erg geloofwaardig overkomen. De miljoenen die op de been waren om Benazir Bhutto te begroeten, zijn om een of andere reden niet gemobiliseerd. De arbeiders van de MMA (Muttahida Majlis-e-Amal) coalitie van religieuze partijen laten zich niet zien. De religieuze extremisten, die de oorzaak zouden zijn van de noodtoestand, protesteren niet. Degenen die hun landgenoten opblazen zonder werkelijke reden, vinden democratie geen zaak om voor de straat op te gaan.”