PFAS komen via pesticiden in onze groenten en fruit terecht

‘PFAS zijn absoluut niet nodig om gewassen te telen, en de pesticiden zijn een gemakkelijk te vermijden bron van PFAS-vervuiling’, zegt Salomé Roynel van PAN Europe.

Stefan Thiesen / Wikimedia Commons

Het gebruik van chemicaliën met PFAS is in tien jaar tijd enorm toegenomen in de EU. Daardoor worden consumenten er ook via hun voeding steeds vaker blootgesteld aan PFAS. België hoort bij de landen met de hoogste concentraties.

Onderzoek door verschillende organisaties vond in totaal residuen van 31 verschillende PFAS-pesticiden aangetroffen in groenten en fruit. Het aantal groenten en fruit dat restanten van minstens één PFAS-bestrijdingsmiddel bevat, is in de voorbije tien jaar verdrievoudigd.

België en Nederland

Van het fruit dat in de EU is geteeld, bevat 20 procent restmateriaal van minstens één PFAS-pesticide. Aardbeien, perziken en abrikozen scoren het slechtst, met cocktails van drie tot vier verschillende PFAS in één vrucht zaten.

Groenten doen het gemiddeld beter, met 12 procent, maar witlof (42 procent), komkommer (30 procent) en paprika’s (27 procent) tonen uitschieters.

België blijkt een van de belangrijkste producenten van met PFAS besmet voedsel, samen met Nederland, Oostenrijk, Spanje, Portugal en Griekenland. Buiten Europa zijn dat landen als Costa Rica, India en Zuid-Afrika.

Forever chemicals

Per- en polyfluoralkylstoffen of PFAS staan bekend als “eeuwige chemicaliën” vanwege hun uitzonderlijke persistentie. Daardoor worden ze gezien als een van de grootste chemische risico’s voor mens en milieu. Door de persistentie hopen ze zich op in het water en de bodem, en via voedselgewassen ook in de mens. Recent onderzoek brengt de stoffen in verband met risico’s voor ongeboren kinderen, hersenbeschadiging, verstoring van het endocriene systeem en kanker.

Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat ook de Europese landbouw bijdraagt aan die toenemende blootstelling. De boer is zich er meestal niet van bewust want het staat niet vermeld op het etiket, zegt PAN Europa, een pesticidenwaakhond die het onderzoek leidde.

PAN Europe erkent dat de meeste residuen die werden aangetroffen onder de wettelijke normen bleven, maar dat neemt de zorgen niet weg, zegt de ngo. De huidige normen richten zich immers op elk pesticide afzonderlijk, maar houden geen rekening met de “cocktaileffecten” uit de gecombineerde blootstelling aan chemische stoffen.

In 2020 al heeft de EU zich voorgenomen om alle “onnodige” PFAS in Europa te verbieden, maar PFAS-pesticiden werden buiten dat voorstel gehouden. Er werd namelijk verondersteld dat ze al voldoende gereguleerd zouden zijn onder de Europese pesticidenwet.

‘PFAS zijn absoluut niet nodig om gewassen te telen, en de pesticiden zijn een gemakkelijk te vermijden bron van PFAS-vervuiling’, zegt Salomé Roynel van PAN Europe. ‘Zolang de PFAS-pesticiden toegelaten blijven in de EU, blijven burgers dag na dag opzettelijk blootgesteld worden aan PFAS-restanten, ondanks de oproepen van de medische gemeenschap tot een volledige uitfasering.’