Rapport Belgische klimaatneutraliteit: al stappen gezet, maar nog reuzenpassen te gaan

Het rapport van de FOD Leefmilieu brengt voor het eerst de informatie per gewest samen. Het maakt de balans op in vijf sectoren die samen 98% van de Belgische uitstoot vertegenwoordigen: energieproductie, transport, gebouwen, industrie en landbouw.

Uitstoot gedaald, maar niet genoeg

De uitstoot in België is globaal wel gedaald met 28% sinds 1990, blijkt daaruit, maar dat volstaat niet om tegen 2050 klimaatneutraal te worden. In geen enkele sector volgt de uitstoot een traject dat consistent is met de scenario’s voor klimaatneutraliteit. Enkele sectoren bewegen zich zelfs in de verkeerde richting.

Na een lange stijging neemt het energieverbruik pas de laatste 10 jaar weer lichtjes af. Maar fossiele brandstoffen zijn nog altijd goed voor zo’n 70%. De uitstoot van de energieproductie daalt wel, maar te traag. Met name de uitstoot van fossiele raffinaderijen blijft stijgen. Hernieuwbare energie groeit, maar niet snel genoeg om aan de vraag te voldoen. De uitbouw van windenergie zit wel op koers.

Om België klimaatneutraal te maken tegen 2050 zal het energieverbruik veel sneller moeten dalen, luidt de conclusie. Een snellere stijging van het aandeel hernieuwbare energie in de elektriciteitsproductie dringt zich op en ook de elektrificatie van het energiesysteem dient een versnelling hoger te schakelen.

Transport, bouw en industrie

De uitstoot uit transport steeg sterk na 1990, maar neemt sinds 2008 geleidelijk af. De tendens van de transportvraag (het aantal kilometers) in het binnenlands personen- en goederenvervoer maakt klimaatneutraliteit in 2050 op zich niet onmogelijk. Maar het gebruik van auto’s en vrachtwagens blijft toenemen en de elektrificatie (wagens en infrastructuur) verloopt te traag.

De uitstoot van lucht- en scheepvaart gaan dan weer sterk in de verkeerde richting. De energievraag van deze sectoren blijft bijvoorbeeld volkomen fossiel.

In de gebouwensector is de uitstoot van woningen gedaald tegenover 1990, maar die van kantoorgebouwen neemt toe. Het energieverbruik, de elektrificatie van verwarming en het aandeel hernieuwbare energie evolueren traag en zijn niet in lijn met klimaatneutraliteit in 2050. De verkoop van gasketels blijft toenemen, en doet het effect van de boost in de verkoop van warmtepompen teniet.

Ook de uitstoot van de industrie daalt heel traag, stelt het overheidsrapport. De energieconsumptie evolueert hier momenteel wel in de goede richting, maar de elektrificatie en het aandeel hernieuwbare energie scoren onvoldoende.

Landbouw en bossen

En hoewel de uitstoot van de landbouw globaal is gedaald sinds 1990, neemt die de laatste tien jaar opnieuw toe, waarschijnlijk door een stijgend energieverbruik in de groeiende serreteelt en landbouwwerktuigen. De omslag naar hernieuwbare energie gaat daarbij te traag.

De uitstoot die ontstaat door bemesting daalt, maar de bruto vleesproductie voor de export stijgt. Ook zien we dat de consumptie van rood vlees daalt, maar toch ook driemaal hoger blijft dan aanbevolen door de Hoge Gezondheidsraad.

Als klap op de vuurpijl is de natuurlijke koolstofopname in bodems en in bovengrondse biomassa sterk gedaald als gevolg van onder andere de omzetting van graslanden en bossen naar landbouw- en bouwgrond.

Herbebossing zal deze tendens aan het huidige tempo niet kunnen compenseren, stelt het rapport. De verhoging van de opslagcapaciteit van bodems is nochtans essentieel om klimaatneutraliteit in 2050 te bereiken.