Rapport maakt brandhout van kernenergie als klimaatkampioen

Bouwplaats van Flammanville 3 in 2010. De bouw van de Franse kerncentrale werd korte tijd later stilgelegd. In 2019 werd de opstart opnieuw uitgesteld. Het totale kostenplaatje is meer dan vijf keer hoger dan de oorspronkelijke kostenraming, zo berekende de Franse rekenkamer vorig jaar.

schoella / Wikimedia (CC BY 3.0)

Volgens een vernietigend rapport van Jonathon Porritt zijn het ongegronde beweringen van de nucleaire industrie die de sector overeind houden. Vooral de perceptie dat kernenergie een deel van de oplossing kan zijn voor de klimaatproblematiek is ingegeven door de inspanningen van een “leger lobbyisten” en is ver van de waarheid, volgens de gerenommeerde Britse klimaatonderzoeker.

Vooral ongefundeerde beweringen van de nucleaire industrie houden de sector overeind. Dat is de conclusie van een vernietigend rapport door Britse klimaatexpert Jonathon Porritt. Vooral de perceptie dat kernenergie een deel van de oplossing kan zijn voor de klimaatproblematiek is ingegeven door de inspanningen van een “leger lobbyisten” en zit veraf van de waarheid.

‘Het “leger van lobbyisten en PR-specialisten” is het enige wat de sector in leven houdt’

In een rapport getiteld ‘Net Zero Without Nuclear’ stelt Porritt dat de sector de strijd tegen klimaatverandering eerder hindert dan vooruithelpt. De bewering dat de nieuwe generatie van reactoren een deel van de oplossing kunnen zijn is volgens hem, net als vorige beloftes vanuit de industrie, overdreven gehyped en misleidend.

Porritt is voormalig directeur van de ngo Friends of the Earth in Groot-Brittannië en werd door de Britse regering aangewezen als voorzitter van een commissie die de overheid moest adviseren over duurzame ontwikkeling, en dit bijna 10 jaar lang. Hij schreef het rapport uit eigen naam maar krijgt de steun van een indrukwekkende groep academici en mensen uit het maatschappelijk middenveld.

Pro-nucleaire lobby

De analyse verschijnt niet toevallig nu. De nucleaire industrie pompt miljarden dollars in denktanks en onderzoeksbureaus die bezig zijn met energie, om zo beleidsmakers en nieuwsmedia te beïnvloeden.

Porritt benoemt 46 zogenaamde “frontgroepen”, die zich voordoen als onafhankelijk maar in werkelijkheid de belangen van een overkoepelende organisatie behartigen in 18 landen. Het “leger van lobbyisten en PR-specialisten” is het enige is wat de sector in leven houdt, zegt hij.

In het rapport bespreekt hij de zogenaamde genivelleerde energiekosten (LCOE), een meting die wordt gebruikt om alternatieve methoden voor energieproductie te beoordelen en te vergelijken. Kortweg gaat het om de gemiddelde nettokosten van elektriciteitsopwekking door een installatie, gedurende zijn levensduur.

‘Het is zeer misleidend om te stellen dat hernieuwbare energie en kernenergie even koolstofarm zijn.

In 2020 waren er grote verschillen in de genivelleerde energiekosten van het produceren van een megawattuur (MWh) elektriciteit, naargelang de bron. (cijfers uit het Verenigd Koninkrijk)

Zonne-energie op grote schaal bleek de goedkoopste energiebron met omgerekend 31 euro per MWh, gevolgd door windenergie op land (34 euro).
De goedkoopste gasinstallaties produceerden aan 50 euro per MWh, gevolgd door windenergie op zee (72 euro) en steenkool (95 euro).
Stroom uit kernenergie kostte maar liefst 139 euro per MWh.

Tijdsintensief proces

Bovendien spreken de trends voor zich, beargumenteert de onderzoeker. Wind- en zonne-energie worden steeds goedkoper. De kosten voor nucleaire installaties daarentegen stegen met maar liefst 26 procent op tien jaar tijd.

Daarnaast bespreekt hij de tijd die nodig is om nieuwe kerncentrales te bouwen. Als westerse landen nu nieuwe centrales zouden bouwen, zou de uitstoot van de productie van het staal en beton de bijdragen van de installaties aan koolstofarme elektriciteitsproductie tegen 2050 al tenietdoen. Op die manier zullen, volgens Porritts onderzoek, nieuwe kerncentrales de klimaatdoelstellingen net moeilijker bereikbaar maken in plaats van ze te faciliteren.

De stijging van de zeespiegel en andere effecten van de klimaatverandering vormen nu al een gevaar voor de werking van de nucleaire sector.

‘Het is zeer misleidend om te stellen dat hernieuwbare energie en kernenergie even koolstofarm zijn. Het is nog meer misleidend om nucleaire installaties als koolstofvrij te bestempelen, zoals helaas een aanzienlijk aantal politici en industriereuzen trachten te doen. Velen van hen doen dat trouwens in de volle wetenschap dat ze liegen’, schrijft Porritt.

Verder raakt het rapport ook het thema aan waar de industrie liever over zwijgt: het risico van kernafval en van ongelukken of (cyber)aanvallen. Ook voor de enorme hoeveelheid tijd die het kost om kerncentrales te ontmantelen is nog steeds geen oplossing.

Verwachtingen niet ingelost

De stijging van de zeespiegel en andere effecten van de klimaatverandering vormen nu al een gevaar voor de werking van de nucleaire sector. In het Midden-Oosten bijvoorbeeld wordt het zeewater stilaan te warm om de kernreactors afdoende te kunnen koelen. In Frankrijk en in de VS raakten rivieren al zodanig opgedroogd waren dat kerncentrales moesten sluiten op momenten dat hun stroom dringend nodig was.

Porritt zegt niet tegen kernenergie op zich te zijn en dat hij de energiebron sinds de jaren 70 als een valabel alternatief gezien heeft voor bijvoorbeeld steenkool. Hij benadrukt ook dat hij bestaande – veilige – kerncentrales niet zou sluiten, aangezien ze al koolstofarme elektriciteit opwekken. De klimaatexpert is wel verbijsterd door het aanhoudende enthousiasme onder politici voor nieuwe centrales: ‘De zaak tegen kernenergie is sterker dan ooit tevoren’, schrijft hij.

Groene waterstof

Verder wijst het rapport erop dat landen zich zonder een goed draaiende nucleaire industrie geen kernwapens zouden kunnen permitteren. Zo dragen elektriciteitsverbruikers onrechtstreeks, en vaak ongewild, bij aan steun voor kernwapenprogramma’s.

Ook het nieuwste argument van voorstanders van kernenergie – dat de sector op grote schaal groene waterstof zou kunnen produceren – wordt ontkracht in het rapport. Het zou gewoon te duur en te inefficiënt zijn, zegt hij, behalve misschien voor de staal- en betonindustrie.

Het rapport richt zich op de houding van verschillende Europese overheden, maar vooral het Britse nucleaire programma krijgt ervan langs. Met zijn ‘ongebreideld enthousiasme voor nieuwe kerncentrales’ staat het VK volgens Porritt alleen in Europa.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner Climate News Network