Regionale integratie aan flarden door EPA's

De deadline nadert met rasse schreden. Op 1 januari vervalt de oude voorkeursbehandeling die 79 landen uit Afrika, de Cariben en de regio van de Stille Oceaan (ACS) nu genieten in de EU. Als er geen akkoorden zijn, gaan de markten niet open en gaan hogere handelstarieven gelden.
Niet-gouvernementele organisaties zien nu hun angst bewaarheid worden dat de landen hierdoor uiteen worden gedreven. Terwijl niemand dat officieel wilde, zijn bilaterale verdragen toch het laatste redmiddel geworden, volgens de Engelse ontwikkelingseconoom en commentator Oliver Morrissey,

Verdeeldheid

Doordat Kenia een eigen EPA met de EU dreigde af te sluiten, gaf de hele Oost-Afrikaanse Gemeenschap (EAC) toe. De douaneunie in Zuidelijk Afrika is verdeeld: Lesotho, Botswana en Swaziland hebben nu een overgangs-EPA, Namibië heeft een apart akkoord en Zuid-Afrika wil niet tekenen. Ivoorkust is overstag, maar de andere leden van de West-Afrikaanse Economische en Monetaire Unie willen niet overhaast tekenen.
De harde opstelling van de EU over markttoegang voor goederen heeft de landen verdeeld.
“De Minst Ontwikkelde Landen (MOL’s) hebben geen sectoren die moeten concurreren met Europa”, zegt Morrissey. “Maar de rijkere landen, die veel naar landen in de eigen regio exporteren, hebben veel te verliezen als er niet op tijd een EPA is.” Dat geldt bijvoorbeeld voor Ghana en Jamaica.

Klap voor integratie

Sophie Powell van Traidcraft, een Engelse organisatie voor fairtrade producten, voorspelt een ramp als landen door de deadline op eigen houtje een EPA moeten afsluiten en daarbij hun buren moeten opgeven. Kenia, bijvoorbeeld, exporteert veel naar arme buurlanden. Als het alleen zijn grenzen had geopend, had Uganda de grens moeten sluiten om goedkope Europese import te weren. Een klap voor de regionale integratie.
Geen EPA, daarentegen, betekent onzekerheid voor de rijkere landen. Zowel de Keniaanse bloemenexporteurs als de vleesexporteurs in Zuidelijk Afrika waren in paniek toen leek dat er geen nieuw akkoord zou komen.
Als ontwikkelingslanden akkoord gaan met het EPA-raamwerk, dan moeten ze er vanuit kunnen gaan dat er geld is om de overgang naar de vrije markt te vergemakkelijken, zegt dr. Sanoussi Bilal van het European Centre for Development Policy Management, een onafhankelijke onderzoeksorganisatie in Maastricht. “En dat is nog niet helemaal duidelijk”, zegt hij. “Misschien komt het gewoon uit het potje van de ontwikkelingshulp. De ontwikkelingslanden hebben terechte eisen.” De geloofwaardigheid zou toenemen, suggereert hij, als Europese lidstaten individuele toezeggingen doen.