Rijkdom 5 rijkste mannen verdubbeld sinds 2020

Zicht op de haven van Monaco.

Victor He / Unsplash

Het rapport Inequality Inc. , wordt zoals steeds gelanceerd bij de start van de jaarlijkse bijeenkomst van de economische elite in Davos, Zwitserland.

De vijf rijkste mannen - Bernard Arnault van LVMH, Jeff Bezos van Amazon, Warren Buffet, Larry Ellison van Oracle en Elon Musk van Tesla - hebben hun gezamenlijke fortuin de voorbije drie jaar zien groeien van 405 miljard dollar naar 869 miljard dollar, met een verbazingwekkende snelheid van 14 miljoen dollar per uur. In diezelfde periode kregen vijf miljard mensen het moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen.

In de afgelopen drie jaar is de extreme rijkdom dus snel toegenomen, terwijl het armoedeniveau wereldwijd onveranderd bleef ten opzichte van de periode net voor de pandemie. De rijkdom van miljardairs is sinds 2020 met 3300 miljard dollar gestegen, miljardairs zijn dus gezamenlijk 34 procent rijker geworden in een periode die gekenmerkt was door op elkaar in werkende globale crises. In tijden van pandemie, oorlog, en energie- en levensduurte groeide hun rijkdom drie keer zo snel als de inflatie.

‘Ten koste van de samenleving’

Oxfam voorspelt dat een multimiljardair binnen tien jaar voor het eerst de grens van 1000 miljard dollar kan overschrijden, terwijl armoede naar verwachting pas over 229 jaar zal zijn uitgeroeid. Bovendien hebben zeven van de tien grootste bedrijven ter wereld, met een gezamenlijke waarde van 10.200 miljard dollar, een miljardair als ceo of belangrijkste aandeelhouder.

‘Geen enkel bedrijf of individu zou zoveel macht mogen hebben over onze economieën en onze levens. Eigenlijk zou niemand een miljard dollar mogen hebben.’

Dat zijn verontrustende trends volgens Eva Smets, directrice bij Oxfam België. ‘Geen enkel bedrijf of individu zou zoveel macht mogen hebben over onze economieën en onze levens. Eigenlijk zou niemand een miljard dollar mogen hebben.’

Het rapport verduidelijkt waarom: bedrijven kunnen moeilijk zulke enorme fortuinen vergaren voor hun aandeelhouders, zonder dat er ergens in de waardeketen werknemers uitgeperst worden of er belastingen worden ontdoken. Volgens Oxfam gaat het vergaren van enorme rijkdom dus ten koste van de samenleving.

Zo gaan de winsten van grote bedrijven voornamelijk naar de aandeelhouders, in plaats van ze te investeren in degelijke verloning of innovaties die de samenleving ten goede kunnen komen. Volgens het Oxfam-rapport ging van elke 100 dollar winst die 96 grote bedrijven tussen juli 2022 en juni 2023 genereerden, 82 dollar naar de aandeelhouders.

Ook in België worden grote bedrijven en hun aandeelhouders oneerlijk bevoordeeld volgens het rapport. Zo moeten grote aandeelhouders onder het Belgische belastingstelsel 0 procent belasting betalen op hun dividenden en op de meerwaarde die ze maken door hun aandelen te verkopen, terwijl Belgische werknemers tot de zwaarst belaste in Europa behoren.

Bedrijven aan de knoppen

Daarom roept Oxfam op tot overheidsingrijpen. Om de snel groeiende ongelijkheid aan te pakken zijn het universeel verplicht maken van fatsoenlijke lonen en het beperken van extreme rijkdom door middel van belastingmaatregelen de beste maatregelen volgens het rapport.

In België bezit de rijkste 1 procent bijna een derde van alle financiële activa. Specifiek voor België adviseert de organisatie de overheid om bedrijven te verplichten dividenduitkeringen afhankelijk te maken van fatsoenlijke lonen voor alle werknemers en ambitieuze klimaatmaatregelen.

‘Elk bedrijf heeft een verantwoordelijkheid om te handelen, maar slechts weinigen doen dat. Overheden moeten ingrijpen.’

Het rapport klaagt ook aan dat de grote vermogens achter belangrijke multinationals te veel wegen op het beleid, wat opnieuw ten koste gaat van de maatschappij. Zo toont de analyse aan hoe grote bedrijven strijd leveren tegen broodnodige fiscale hervormingen, wat de effectieve vennootschapsbelasting in de afgelopen decennia met bijna een derde heeft doen dalen. In diezelfde periode voerden bedrijven succesvolle campagnes vóór het privatiseren van openbare diensten.

‘Elk bedrijf heeft een verantwoordelijkheid om te handelen, maar slechts weinigen doen dat. Overheden moeten ingrijpen. Beleidsmakers kunnen zich laten inspireren door een aantal initiatieven, zoals de zaak die de Amerikaanse mededingingsautoriteiten tegen Amazon hebben aangespannen, de beslissing van de Europese Commissie om Google te dwingen een deel van zijn online reclameactiviteiten af te bouwen en de historische strijd van Afrikaanse regeringen om de regels voor internationale belastingheffing te herdefiniëren’, legt Smets uit.