Russische gezondheidszorg onder druk
Sergei Blagov
10 maart 2002
Tussen twee en vier miljoen van de 146 miljoen
Russen gebruikt illegale drugs, zo schat het VN-Bureau voor Drugcontrole en
Misdaadpreventie (UNODCCP). Sinds 1990 zou het aantal officieel
geregistreerde druggebruikers in Rusland bijna verviervoudigd zijn. Het
aantal Russen met tuberculose is sinds het begin van de jaren negentig
verdrievoudigd. De financiële toestand in de Russische gezondheidszorg wordt
daardoor stilaan onhoudbaar.
Volgens Nikolai Ivanets, de belangrijkste Russische drugexpert en hoofd van
het Narcotica Instituut, werden vorig jaar in Russische ziekenhuizen 230.000
drugverslaafden behandeld, maar zou het echte aantal druggebruikers tot
zeven keer hoger liggen. De Russische president Vladimir Putin stelt dat de
verspreiding van drugs een bedreiging voor de nationale veiligheid begint
te vormen. Drugdealers zijn voor hem de wortels van het kwade.
Ook Rusland wordt nu volop gebruikt als doorvoerhaven voor grote
hoeveelheden heroïne en cannabis die vanuit Afghanistan en
Centraal-Aziatische staten naar West-Europa worden gesmokkeld. Vorig jaar
kon de Russische politie 69 ton illegale drugs in beslag nemen. En ook als
afzetmarkt wint Rusland duidelijk aan populariteit: volgens het Russische
Ministerie voor Binnenlandse Zaken worden jaarlijks voor zowat twee miljard
euro illegale drugs het land binnengesmokkeld.
Ter bestrijding van het probleem vaardigde het Russische parlement in april
1998 een controversiële anti-drugwet uit die de behandeling van
drugverslaafden verplicht maakt. Volgens mensenrechtenorganisaties heeft het
repressieve politieoptreden onder die nieuwe wet er echter enkel voor
gezorgd dat verslaafden verder ondergronds gaan en meer huisbereide drugs
gebruiken, wat dan weer het risico op HIV-besmetting verhoogt. Russische
gezondheidsambtenaren hebben ervoor gewaarschuwd dat een snelle stijging van
het aantal HIV-besmette mensen tot een pandemie kan leiden.
Bovenop het HIV-probleem wordt Rusland ook geteisterd door tuberculose.
Jaarlijks zijn er gemiddeld 150.000 nieuwe gevallen. Sinds 1991 is het
aantal tb-lijders zowat verdrievoudigd. Volgens gezondheidsambtenaren heeft
dit alles te maken met het economisch verval en de aftakeling van het
sociale veiligheidsnet in de post-Sovjetperiode. Voorheen was de tb-bacterie
bijna helemaal onder controle.
De grootste broeihaarden van tuberculose zijn de Russische gevangenissen:
maar liefst vijftien procent van de gevangenen is drager van de bacterie.
Het Russische Ministerie van Justitie stelt dat 90.000 gevangenen de meest
actieve, besmettelijke vorm van de ziekte hebben. Bij een vijfde van de
tb-besmette gevangenen zou het zelfs om een zeer resistente bacterie gaan.
De Russische schatkist kan hun dure behandeling niet bekostigen, en elk jaar
worden tienduizenden gevangen tb-lijders om financiële redenen vervroegd
vrijgelaten.
De Wereldbank heeft honderd miljoen dollar toegezegd voor tb-programma’s in
Rusland. Het Rode Kruis en de Rode Halve Maan hebben van het VS-agentschap
voor Internationale Ontwikkeling (USAID) 3,4 miljoen dollar gekregen om de
ziekte in Rusland te bestrijden. Russische experts zijn het erover eens dat
de strijd tegen illegale drugs en tuberculose tientallen jaren kan duren.
Het is vooral een kwestie van tijd en geld, twee dingen waarin de Russische
gezondheidszorg jammer genoeg niet echt grossiert.