Russische hoge noorden loopt leeg
Sergei Blagov
15 juli 2003
Veel Europeanen zouden er bij deze hitte niets op
tegen hebben om een weekje naar Siberië te verhuizen. De Siberiërs zelf
denken er anders over. De eerste lentezonneschijn zorgde voor “milde”
temperaturen rond veertig graden onder nul. De winters worden echter steeds
onmenselijker omdat het geld ontbreekt om de centrale verwarmingsystemen uit
de Sovjettijd te onderhouden. In plaats van wisselstukken naar het noorden
te brengen, wil Rusland nu de mensen naar het zuiden verhuizen.
Veertig van de 89 Russische regio’s zijn “noordelijke gebieden”, die
historisch vooral als gevangeniskamp gebruikt werden. “Iedereen, gevangenen
en bewakers, willen deze levende hel zo snel mogelijk verlaten”, zo schreef
toneelauteur Anton Chekhov. Dat de mensen weg willen is daarom minder
opzienbarend dat het feit dat ze er überhaupt zo lang gebleven zijn.
“In de Sovjettijd kwamen velen naar het noorden voor de hoge lonen”, verklaart
Andrei Markov, coördinator voor het Noordelijk Herstructureringsproject
van de Wereldbank. “De huidige regering ziet de economische zin van die
subsidies niet meer in en zoekt naar manieren om het probleem op te lossen”.
Zestig procent van de elektriciteits- en verwarmingsinfrastructuur in het
noorden loopt op haar laatste benen. “In de volgende jaren wordt de toestand
kritiek”, verklaarde eerste minister Mikhail Kasyanov op een vergadering van
lokale bestuurders in Jakoetsk in het oosten van Siberië. De centrale
verwarmingssystemen pompen warm water door de gebouwen en zijn in onderhoud
zeven tot acht keer duurder als in Moskou.
Sinds het einde van de Sovjetunie hebben meer dan een miljoen mensen het
hoge noorden verlaten. Aan het huidige tempo is binnen twintig jaar een
derde van de huidige 11 miljoen inwoners naar zuidelijke oorden vertrokken.
Het ministerie voor economische ontwikkeling presenteerde in mei een
verhuisprogramma voor een half miljoen mensen, maar zonder concreet
tijdschema.
Volgens Markov staan 800.000 mensen klaar om te vertrekken, maar ontbreekt
hen het geld. Het Russische Lagerhuis, de Doema, verhoogde in juni de
pensioenen in de noordelijke gebieden. De Wereldbank heeft op drie plaatsen pilootprojecten om 25.000 mensen te verhuizen. Met een subsidie van 2800 euro per persoon moeten de betrokkenen een huis kunnen kopen in een dorp of stadje in Centraal-Rusland.
De inheemse Siberiërs, in regeringsjargon “numeriek kleine volkeren”
genoemd, komen niet in aanmerking voor de verhuisplannen. “De fondsen voor
deze etnische groepen zijn in het verleden systematisch misbruikt”, zo weet
Dmitry Founk, hoofd van het Siberië-departement van het Moskouse Instituut
voor Antropologie.