Russische presidentsverkiezingen op grote schaal vervalst

De Russische president Poetin brengt zijn stem uit in stembureau 2151 tijdens de presidentsverkezingen van 18 maart 2018. Hij stemde op zichzelf.

© Kremlin​

Alle stembureaus in hele republieken van miljoenen inwoners vervalsten het resultaat van Poetin. Lokale ambtenaren in verschillende Noord-Kaukasische republieken zetten het bijvoorbeeld willekeurig op 92 procent of 82 procent.

Een nieuwe statistische tool van de grootste onafhankelijke Russische verkiezingsmonitor Golos bewijst de vervalsing voor het eerst zwart-op-wit.

De 76 procent waarmee Poetin de verkiezingen won, door Poetin zelf gelauwerd als een “record in de geschiedenis van ons land”, is onbetrouwbaar.

Ook de opkomstcijfers werden vervalst in hele republieken en lagen zo laag als 39 procent, niet de 67 procent die het Kremlin vrijdag de wereld instuurde.

Alle stembureaus in hele republieken van miljoenen inwoners vervalsten het resultaat van Poetin. Opkomstcijfers lagen zo laag als 39 procent.

Sommige stembureaus registreerden opkomstcijfers van 100 procent en andere vlakbij gelegen stembureaus 29 procent. Statistisch is dat niet mogelijk. Bovendien telden vrijwilligers van Golos elke kiezer met een clicker-counter.

Amper een paar dagen voor de verkiezingen probeerde de geheime dienst het callcenter van Golos te sluiten met een op nepnieuws gebaseerde actie. En ondanks garanties van de Centrale Kiescommissie werd David Kankia, een coördinator van Golos, onderweg van Moskou naar Vilnius gearresteerd.

Kankia zit op dit moment nog altijd in de gevangenis.

Directeur Roman Oedot werd daags na de verkiezingen zelf vastgehouden in de luchthaven van Moskou, toen hij onderweg was naar Brussel, naar een conferentie van het European Endowment For Democracy en het Amerikaanse National Endowment for Democracy, een “ongewenste organisatie” in Rusland.

MO* sprak Oedot onmiddellijk daarna in Brussel, en eerder tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van september 2017 in Moskou.

Golos-directeur Roman Udot gaf MO* inzage in de eerste statistisch bewezen vervalsing van de Russische presidentsverkiezingen van 18 maart 2018.

© Arturas Jevdokimovas​

Golos, of “stem”

Golos is de oudste onafhankelijke verkiezingswaarnemer van Rusland. Ze werden internationaal bekend toen ze een beslissende rol speelden in de onthulling van de verkiezingsfraude bij de parlementsverkiezingen van 2011. Het was daardoor dat de repressie van 2012 begon.

In 2014 plaatste het ministerie van Justitie hen als allereerste organisatie op de lijst van “buitenlandse agenten”. Nochtans is de onafhankelijke waarneming van verkiezingen een recht volgens de Russische wet.

In hun kantoortje in Moskou hangen Russische vlaggen, een foto van Hongaarse protesten tegen de anti-ngo wetten van Viktor Orbán en een achteruit tikkende klok met de portretten van president Poetin en premier Medvedev onder een foto van het standbeeld van de eerste directeur van de geheime dienst van de Sovjetunie dat in 1991 werd neergehaald (foto).

Op het bureau van directeur Oedot staat een theekop met de tekst “de Krim is van ons”. Oedot zit nooit verlegen om wat humor. Hij haalt zijn laptop boven, volgeplakt met vlaggen. De Oekraïense neemt een prominente plaats in.

‘Verkiezingen waarnemen is als oogsten. Waarnemers opleiden, de statistische tool uitbouwen, een locatie voor het callcenter zoeken: dat zijn de zaadjes. Op verkiezingsdag halen we de oogst binnen: meldingen van vervalsing over het hele land. Het onderzoek duurt een paar weken. We bereiden een rapport voor.’

De oogst: opvallende video’s

Sinds 2012 hangen CCTV-camera’s in elk stembureau. Golos-vrijwilligers kunnen dus zien wie de stembiljetten in de stembus steekt en hoeveel mensen stemmen.

“Deze video is verwijderd omdat de inhoud de servicevoorwaarden van YouTube schendt”, staat nu al te lezen als Oedot de meest opvallende video’s opent. Heeft de Russische internetcensor YouTube gecontacteerd?

‘Ik weet het niet, ik beschouwde YouTube altijd als een veilige opslagplaats voor video’s. Dit vind ik gevaarlijk’, zegt Oedot. De video’s staan wel al op verschillende andere YouTube-kanalen. Vier voorbeelden:

• De shawarma: een activist in Sint-Petersburg filmde een stembus waarin verschillende stembiljetten in elkaar gerold lagen. Op twitter noemde hij het: “stembiljettenshawarma”. Normaal mogen stembiljetten niet samen gerold worden, want elke kiezer stemt apart. ‘Dit is een misdaad’, zegt Oedot.

• Agent kijkt toe: een vrouw stopt een hoop stembiljetten in de stembus, met haar rug naar de CCTV-camera gekeerd. Onderaan de video is te zien dat een politieagent op de plaats delict gewoon toekijkt. ‘BBC zond deze video uit, maar plaatste een banner over de agent’, zegt Oedot. ‘Heel dom. De journalisten gingen er niet dieper op in, maar het medeweten van de lokale politie is cruciaal.’

• ‘We werken hier’: in een stembureau in Dagestan staat een vrouw de stembus te vullen met stembiljetten. Een kiezer komt het stembureau binnen. “We werken hier, kom later terug”, zegt ze. Oedot: ‘Positief is dat de Centrale Kiescommissie de resultaten van dit hele stembureau ongeldig heeft verklaard en de video’s als officieel bewijs van fraude erkende. Negatief is dat, door de fraude van de ambtenaren en de ongeldigverklaring, de stem van geen enkele kiezer in dit stembureau is meegeteld. Hun stem is evengoed gestolen.’

• Ballonnen: tijdens de telling van de stemmen hangt een vrouw ballonnen voor de CCTV-camera.

De oogst: de statistieken, het bredere plaatje

Golos bouwde een website met een statistische tool waar iedereen per regio en per stembureau de opkomstcijfers en resultaten voor elke kandidaat kan bekijken. Elk puntje stelt een stembureau voor.

Oedot: ‘Wat je normaal altijd zou moeten zien, is een statistisch verspreide “wolk”: resultaten die sterk variëren en uiteindelijk een gemiddelde geven. Neem nu de resultaten van Vladimir Poetin in de Republiek Kabardië-Balkarië: 92,2 procent. Je ziet geen wolk, maar een rechte lijn.’

Geregistreerde resultaten van Poetin in Republiek Kabardië-Balkarië

‘Of de Republiek Ingoesjetië: een loodrechte lijn rond 82 procent voor Poetin. Dat is statistisch onmogelijk. Alle stembureaus in twee republieken met in totaal anderhalf miljoen inwoners vervalsten de resultaten. Onze vrijwilliger Alicia Goelojenko zag de actie met haar eigen ogen: stembusvulling in stembureau 179 in Kabardië-Balkarië.’

Geregistreerde resultaten van Poetin in Republiek Ingoesjetia

Kabardië-Balkarië registreerde opkomstcijfers van 92,4 procent. ‘Ook die zijn vervalst’, zegt Oedot. ‘Vrijwilligers van Golos, verkiezingsspecialisten die boeken schreven over verkiezingswaarneming in Oost-Europa, bekeken alle beelden van de CCTV-camera’s en telden elke kiezer met een clicker-counter. Bijvoorbeeld, in stembureau 240 dat een opkomst van 91,2 procent registreerde, telden ze slechts 602 kiezers. In het district wonen 1550 kiezers. Dat geeft dus een opkomst van 39 procent in plaats van 91,2 procent.’

Geregistreerde opkomstcijfers in stembureau 240 in Republiek Kabardië-Balkarië

Vrijwilligers van Golos bekeken alle beelden van de CCTV-camera’s en telden elke kiezer met een clicker-counter. Bijvoorbeeld, in stembureau 240 dat een opkomst van 91,2% registreerde, telden ze slechts 602 kiezers. Dat is 39% in plaats van 91,2%.

In de aangrenzende Republiek Karatsjaj-Tsjerkessië gingen de opkomstcijfers van 29 procent in één stembureau naar 98,8 procent in een ander stembureau in hetzelfde district.

‘Het is hoogst onwaarschijnlijk dat er zulke grote verschillen bestaan in stembureaus die vlak naast elkaar gelegen zijn. De 98,8 procent is dus vervalst’, zegt Oedot.

Geregistreerde opkomstcijfers in Republiek Karatsjaj-Tsjerkessië

In de Republiek Ingoesjetië verschijnt een loodrechte lijn rond 80 procent opkomst. ‘Onmogelijk. En hoe waarschijnlijk is het dat er in sommige dorpen 100 procent opkomst was? Onze waarnemers waren daar.’

Een opkomst van amper 39 procent zou geen verrassing zijn. Voor elke verkiezing in Rusland geven opiniepeilingen aan dat kiezers niet gaan stemmen omdat ze ervan uit gaan dat de “kandidaat van de staat toch verkozen zal worden”.

Dat is de schuld van het Kremlin zelf: politieke competitie wordt uitgeschakeld via manipulatie van kiezers door propaganda op de staatstelevisie, uitsluiting van de meest effectieve oppositiekandidaat en bepaalde vormen van repressie. Zo staat te lezen in een rapport van de OSCE.

De fabricatie van een schijnoppositie en hoge opkomstcijfers verdoezelen dat verkiezingen in Rusland een instrument zijn om het systeem te bestendigen.

De fabricatie van een schijnoppositie en hoge opkomstcijfers moeten het beeld ophangen dat verkiezingen in Rusland een attribuut zijn van een echte democratie, om de macht te veranderen. In realiteit zijn verkiezingen er een instrument om het huidige systeem te bestendigen.

De vervalsing op verkiezingsdag is slechts een van de vele politieke technologieën waarmee het Kremlin de democratie manipuleert. Als een hoge opkomst politiek belangrijk wordt geacht, wordt de opkomst gefabriceerd.

Het gevolg is dat een verkiezingsuitslag in Rusland nooit een indicatie kan zijn van wat er echt leeft in de Russische samenleving. Het werk van Golos onthult een geloofwaardiger beeld: dat de opkomstcijfers van 67 procent gefabriceerd werden. Volgens Oedot om nationaal en internationaal het beeld van het sterke mandaat van Poetin op te hangen.

Hoe komen de vervalste percentages tot stand?

Oedot: ‘Lokale ambtenaren worden betaald om de kosten van de verkiezingsvervalsing te dekken. Stembusvulling en vooral meervoudig stemmen is duur: het transport voor meervoudige kiezers bijvoorbeeld.’

Meervoudig stemmen
Journalist Ilja Azar van Novaja Gazeta nam tijdens de parlementsverkiezingen van 2011 undercover deel aan een illegale meervoudige stemoperatie: ‘Ik bood me aan als een gewone man die iets wilde bijverdienen. We moesten naar een metrostation komen. Daar kregen we een zakje met tien officiële stembiljetten ingevuld voor regeringspartij Verenigd Rusland. Met dat zakje verborgen onder onze kleren moesten we van het ene stembureau naar het andere gaan. We moesten de lokale ambtenaren een klein kalendertje overhandigen zodat ze zouden weten wie we waren. En dan moesten we het stembiljet in de stembus stoppen. Ik deed het natuurlijk niet en diende klacht in bij de politie. Uiteindelijk werd niemand ter verantwoording geroepen.’

‘Sommige ambtenaren zeggen dan: “We verdelen het geld voor de kosten onder elkaar en vullen gewoon een percentage in”. Dat is dubbele corruptie: verduistering van geld dat bedoeld is om verkiezingsvervalsing te betalen. Vaak gebruiken lokale ambtenaren dat geld dan om een school te renoveren, of zo. Ze denken dat ze iets goed doen.’

‘Hoe kan ik dat nattevingerwerk bewijzen? Via onze tool. Op het eerste zicht zie je niets verdacht. Maar zoom eens in op de provincie Kemerovo, in Zuid-Siberië. Er verschijnt een loodrechte lijn. Stembureaus 93 tot 99, die dichtbij elkaar liggen, registreerden overal exact hetzelfde percentage voor Poetin: 86,7 procent.’

Geregistreerde resultaten van Poetin in stembureau 95 in de provincie Kemerovo

‘En in stembureaus 419 tot 424: overal exact 92,0 procent voor Poetin.’

Geregistreerde resultaten van Poetin in stembureau 422 in de provincie Kemerovo

‘Je hebt een bevel van bovenaf dat Poetin 86,7 procent moet halen. De opkomst in het stembureau was 1951 kiezers. Hoeveel mensen moet je in de lijn van Poetin schrijven? 1691,5? Een halve kiezer, is dat dan een half lichaam? Dan moet je dus afronden. Daarom is er wat beweging rond het percentage.’

Soms neemt verkiezingsvervalsing een eigen leven aan. Bij de verkiezing van de parlementsvoorzitter in oktober 2016 trok kandidaat Vjatsjeslav Volodin het hele land rond om elke lokale gouverneur op het hart te drukken de verkiezing niet te vervalsen.

Lokale ambtenaren zeggen: ‘Bij goede resultaten beloofden ze om onze school te herstellen.’

‘Zelfs zijn resultaten werden vervalst’, zegt Oedot. ‘Ik sprak met zulke ambtenaren tijdens de presidentsverkiezingen van 2008 en vroeg hen waarom ze resultaten vervalsen. Hun antwoord: “Bij goede resultaten beloofden ze om onze school te herstellen. Iedereen weet dat Medvedev verkozen zal worden, waarom dan voorkomen dat onze kinderen een beter schoolgebouw krijgen?”

‘Grappig: in acht stembureaus waren ze vergeten welke de regeringspartij was. Ze fabriceerden 74 procent voor de communisten omdat ze dachten dat dat de regeringspartij was en slechts 24 procent voor Verenigd Rusland van Poetin en Medvedev.’

Het Kremlin heeft even gepanikeerd

‘Een week voor de presidentsverkiezingen ben ik naar de mensenrechtenraad van de presidentiële administratie gegaan’, zegt Oedot. ‘Om hen op voorhand in te lichten dat we de onomstootbare bewijzen van vervalsing met onze statistische tool publiek zouden maken. Ze waren woedend.’

‘Hun plan was om van de verkiezing van Poetin een perfect plaatje te maken, met een hoge opkomst en hoge resultaten voor Poetin. Wij hebben dat plan gedwarsboomd.’

‘Ik begrijp niet waarom westerse politici Poetin feliciteren met zijn herverkiezing zonder de vervalsing te vermelden. De gefabriceerde stem van het volk is als een leger.’

Oedot roept politici en journalisten op om het nieuws te verspreiden: ‘Vele Russen verkiezen om te geloven in de mythe van de populariteit van Poetin, zelfs als ze met hun neus op de leugens worden gedrukt, maar dat betekent niet dat de rest van de wereld het moet geloven.’

Oedot begrijpt niet waarom westerse politici Poetin niet het vuur aan de schenen leggen met deze feiten, in plaats van hem zonder meer te feliciteren met zijn “herverkiezing”, zoals de Europese Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker deed in een brief die hij publiceerde op Twitter.

Oedot: ‘Ze zouden kunnen zeggen: “Deze video’s zijn afkomstig van uw eigen camera’s. Deze statistieken zijn gemaakt met de publieke cijfers van uw eigen Kiescommissie.” Voor Poetin is de gefabriceerde stem van het volk als een leger.’

Geloven in de mythe
Oleg Kozlovsky, een vrijwilliger van Golos, vertelt: ‘De naam van een man werd gebruikt om een stem uit te brengen voor Verenigd Rusland, maar we wisten dat hij gehandicapt was en niet had gestemd. Hij woonde bovendien in een ander district. Dus vroegen we hem of hij klacht wilde neerleggen. Zijn antwoord: “Neen, ik zou toch op Verenigd Rusland gestemd hebben.” Hij zegt met uitgestreken gezicht dat hij zou stemmen voor een partij die de verkiezingen vervalst. Veel mensen in Rusland denken zo. Waarschijnlijk zag hij mij zelfs als de bedreiging, als de buitenlandse agent. Diegenen die rechten verdedigen, zijn de bedreiging. Diegenen die rechten schenden, zijn de beschermers.’

Wat is dan de échte populariteit van Poetin?

Oedot wijst erop dat het moeilijk is om de echte populariteit van Poetin te bepalen zonder vrije en eerlijke verkiezingen, maar geeft andere indicaties.

‘Waar waren in 2015 de miljoenen aanhangers van Poetin toen hij maandenlang verdween na de moordaanslag op oppositieleider Boris Nemtsov? Nergens.’

‘In 2014 telden onze activisten met clicker-counter 25.000 deelnemers tijdens een mars tégen de annexatie van de Krim in 2014. De pro-regeringsmars trok volgens officiële cijfers slechts 17.000 deelnemers. 25.000 “verraders” tegenover 17.000 loyalisten, toch vreemd voor sterke man Poetin?’

‘En bij de presidentsverkiezingen van 2008 haalde de “zielige en zwakke” Medvedev 70 procent. Vier jaar later haalde Poetin, de sterke man, 62 procent; in hoofdstad Moskou “slechts” 46 procent.’

Roman Udot, directeur van de onafhankelijke verkiezingsmonitor Golos

© Arturas Jevdokimovas​

Oedot vindt dit soort fabricatie van populariteit gevaarlijk. Toen hij in 1991 deelnam aan de demonstraties tegen de communistische staatsgreep kwamen geen “miljoenen leden van de communistische partij” opdagen om de staatsgreep te verdedigen, nochtans de partij die het politieke leven de voorbije zeventig jaar had gedomineerd.

‘Dat kan Poetin ook overkomen’, zegt hij. ‘80 procent van de bevolking geeft geen moer om wie er in het Kremlin zit. Nog eens vele anderen zouden hun loyaliteit zonder problemen veranderen van Poetin naar een nieuw gezicht.’

‘De burgemeestersverkiezingen van Moskou toonden bovendien dat oppositiefiguren hoge scores kunnen halen. Aleksej Navalny, die uitgesloten werd van deelname aan de presidentsverkiezingen, haalde toen onverwacht 27 procent. De kandidaat voor Verenigd Rusland haalde 51 procent, waarschijnlijk met vervalsing zoals gewoonlijk. Want een procent minder en er had een tweede ronde moeten plaatsvinden.’

Toen werd Navalny niet als een bedreiging beschouwd, achteraf bekeken dus onterecht, en dat is waarschijnlijk de echte reden waarom Navalny deze keer uitgesloten werd.

‘Verkiezingswaarnemers moeten meer monitoren hoe de staat het héle democratische proces manipuleert, in plaats van zich blind te staren op de verkiezingsdag.’

Darko Aleksov van de Macedonische ngo Most vroeg zich tijdens de Brusselse conferentie af waarom verkiezingsmonitors en hun donoren zo zwaar inzetten op verkiezingsfraude als die slechts een van de vele instrumenten van politieke manipulatie is. ‘National Endowment For Democracy financiert niet meer enkel onze waarneming van verkiezingen, maar vooral ons werk rond manipulatie van de democratie via andere technieken’, zei Aleksov.

‘Verkiezingsfraude is slechts het beginpunt waarop een staat de stem van de burger afneemt om leiders ter verantwoording te kunnen roepen.’

‘Het is altijd een voorloper van mensenrechtenschendingen. Verkiezingswaarnemers moeten daarom veel meer monitoren hoe de staat het héle democratische proces manipuleert en zich niet blindstaren op de verkiezingsdag.’

‘Poetin sloot de ogen en oren van de samenleving’, zegt ook Oedot. ‘Vrije verkiezingen, een onafhankelijke media, een onafhankelijk gerecht, een onafhankelijk parlement, de oppositie, sterke instituten, enzovoort. Een blinde samenleving weet niets over corruptie op lokaal niveau en andere problemen binnen de samenleving.’

‘Poetin heeft niet zelf alle monsters gecreëerd, hij deed gewoon het licht uit en in het donker verschenen ze. Doe hetzelfde in het Westen, en hetzelfde zal bij jullie gebeuren.’

Het sprookje van de twee torens

De campagne van druk op onafhankelijke waarnemers was gestoeld op leugens. Het was een klassiek voorbeeld van Russische overheidsintimidatie. Oedot doet het verhaal.

‘De intimidatie begon nadat ik de huurprijs voor ons callcenter had gestort op de bankrekening van de verhuurder. Nu weet ik dat ze mijn bankrekening controleren.’

‘Op een anonieme account op de sociale media verscheen een post met foto’s van één of ander evenement en daaronder: “Open Rusland van Michail Chodorkovski, een organisatie op de lijst van ongewenste organisaties, huurt deze locatie op dit adres op 18 maart.” Zelfs de naam van de verhuurder werd publiek gemaakt. Maar Golos heeft geen enkele band met Open Rusland of Chodorkovski.’

‘Golos doet niets onwettig. Om ons te kunnen treffen, moet de geheime dienst dus zelf een leugen fabriceren. Ze verdreven ons niet via legale weg, maar via intimidatie.’

‘Golos doet niets onwettig. Om ons te kunnen treffen, moet de geheime dienst dus zelf een leugen fabriceren. Als de vermoorde onschuld zeggen ze dan dat ze “gewoon de wet handhaven” en de beschuldiging onderzoeken.’

Kunnen ze het callcenter dan doen sluiten als blijkt dat Golos niets onwettig doet? ‘Natuurlijk, maar niet via de legale weg. Enkel via intimidatie. Een politieagent en een man in leren jas kwamen binnen. Ik vroeg de identificatie van de man in leren jas. Die had hij “niet bij”. Hij was zogezegd “een stagiair”. Ik wist natuurlijk genoeg: hij was een geheim agent van de FSB.’

‘Ik vroeg de politieagent of zijn “stagiair” even een sigaret zou kunnen gaan roken? Zonder identificatie kon hij eender wie zijn.’ (foto)

‘De politieagent, de enige met wie ik gehouden was te praten, was natuurlijk slechts de handlanger van de “stagiair”. De politie dient in Rusland vaak om een illegale intimidatieoperatie een legale dekmantel te geven. Ik zei dat wij niet Open Rusland waren en dat het een vergissing was. De politieagent zei beleefd dat hij “gewoon even met de verhuurder moest praten”. De “stagiair” ging mee.’

‘Na vijf minuten kwamen ze terug, de verhuurder met bleek weggetrokken gezicht. Dat hij niet meer zou verhuren aan ons, zei hij. Het contract was nochtans al getekend en de transactie voltrokken. Er kwam nooit een officiële aanklacht, maar ze bereikten hun doel om ons de mond te snoeren via intimidatie van de verhuurder.’

Het was woensdag en de verkiezingen waren zondag. Golos had al 70 vrijwilligers getraind en uitnodigingen naar 130 journalisten gestuurd. Oedot diende klacht in bij de Centrale Kiescommissie. Een volgende verhuurder wilde ook niet aan hen verhuren. Het verhaal van Open Rusland circuleerde. Bang om te verhuren aan een “volksvijand”.

‘Ik moest alles in het grootste geheim regelen’, zegt Oedot. ‘Een clandestiene operatie: telefoon uitgeschakeld, kijken of iemand me volgde op straat, een transactie in cash zonder bankoverschrijving. Ze dwingen ons om als misdadigers te opereren terwijl we niks te verbergen hebben.’

‘Het systeem zalft ons met de linkerhand en slaat ons met de rechterhand.’

Ondertussen had Ella Pamfilova, voorzitter van de Kiescommissie, Oedots klacht ontvangen en de minister van Binnenlandse Zaken gecontacteerd. Ze reageerde publiek op 17 maart: ‘Ik zal er alles aan doen om ervoor te zorgen dat Golos hun werk zonder verdere obstakels kan doen.’

‘Pamfilova weet dat ze omringd wordt door “het apparaat” vol leugenaars’, zegt Oedot. ‘Ze heeft onze informatie nodig om zich een volledig beeld te kunnen vormen. Je ziet hier twee zenuwsystemen: het ene die wil onze informatie gebruiken, het andere voelt zich bedreigd door onze informatie.’

‘We noemen dat de liberale toren en de machtstoren van het Kremlin. Zo gaat het Russische sprookje: het systeem beschermt ons met de linkerhand en slaat ons met de rechterhand.’

Uiteindelijk kon Golos het callcenter openen en konden ze journalisten van Financial Times, Reuters, France 24, Der Spiegel, BBC, ARD en vele anderen te woord staan. Maar de intimidatie stopte niet.

Het callcenter waar vrijwilligers van de onafhankelijke verkiezingsmonitor Golos op 18 maart 2018 meldingen van verkiezingsfraude registreerden

© Golos​

Intimidatie gaat door

Vorige week verklaarde Pamfilova dat de Russische wet de onafhankelijke waarneming van verkiezingen “gemakkelijk en welkom” heeft gemaakt. ‘Volgens onze voorlopige gegevens volgden 156.000 waarnemers de verkiezingen op 18 maart. Dit leger van waarnemers hielp ons om de openheid maximaal te verhogen. Onafhankelijke waarnemers beschermen de grondwettelijke rechten van de burgers’, zei ze nog.

Maar met de meest flagrante bewijzen van vervalsing die deze onafhankelijke waarnemers bovenspitten zal hoogst waarschijnlijk niets gebeuren. De aanwezigheid van waarnemers dient vooral om een democratische schijn op te hangen.

Ook Pamfilova’s stelling dat waarnemers “welkom” zijn, klopt niet. Dit is immers wat Oedot en andere Golos-medewerkers overkwam nà haar verklaringen.

In de luchthaven van Moskou stonden medewerkers van de staatstelevisiezender NTV Oedot op te wachten. Al jarenlang ontvangen zij de agenda, de afspraken en het reisschema van Oedot van de inlichtingendiensten die zijn telefoon afluisteren. Oedot was onderweg naar de conferentie in Brussel.

Ella Pamfilova, voorzitter van de Centrale Kiescommissie, prijst het werk van de waarnemers van de presidentsverkiezingen van 18 maart 2018.

© Central Election Commission of the Russian Federation​

Normaal lacht Oedot hun suggestieve vragen weg – “hoeveel geld ontvang je van de Amerikanen om Rusland te ondermijnen?”. Sinds het verboden werd om financiering van National Endowment for Democracy te ontvangen, stopte Golos alle steun van deze donor.

Maar deze keer verloor Oedot zijn zelfbeheersing omdat NTV opnieuw een verhaal had gebracht waarin ook geheim opgenomen beelden van het appartement van zijn 80-jarige moeder werden getoond, waarna een vriendin van zijn moeder haar opbelde om haar uit te schelden voor “volksvijand”.

‘Moeder kent dit stigma nog uit de stalinistische tijd’, zegt Oedot. ‘Het is een schok voor haar om plots in de schoenen van een volksvijand te staan. Ik maak me zorgen om haar gezondheid. Ik heb mijn geduld met NTV verloren. Ik ga hen eindelijk aanklagen wegens smaad en eerroof. Ze publiceren al jarenlang alleen maar leugens over mijn privéleven.’

‘Normale journalisten maken eerst een afspraak voor een interview, maar in de luchthaven overvielen ze me voor de zoveelste keer in het midden van de nacht. Ik heb bij de politie in de luchthaven klacht neergelegd tegen hen, en zij tegen mij. Daardoor werd ik even vastgehouden en heb ik mijn vlucht naar Brussel gemist.’

Op het einde van ons gesprek krijgt Oedot het nieuws dat een van hun bekendste coördinatoren gearresteerd werd onderweg van Moskou naar Vilnius. Ondanks de “bescherming” van Pamfilova. ‘De ene toren van het Kremlin weet niet wat de andere doet’, lacht hij.