Salvadoraanse vrouwen krijgen niets als ze met pensioen gaan

Het Salvadoraanse pensioensysteem, dat in 1998 volledig geprivatiseerd werd, ‘heeft een androcentrische, patriarchale visie’, zegt Marta Zaldaña van de Federatie van Onafhankelijke Verenigingen en Syndicaten van El Salvador (Feasies). ‘Het houdt met geen enkele regel rekening, niet met het minimumloon, niet met de optie om een pensioen te krijgen.’

Zo vallen 115.000 huishoudsters helemaal buiten het systeem.

Vrouwen in de informele economie

De informele economie, waar werknemers geen sociale bijdrage betalen en geen ouderdomspensioen krijgen, bestaat voor twee derde uit vrouwen, legt econoom Julia Evelin Martínez uit. Ze is onderzoeker aan de Centraal-Amerikaanse Universiteit José Simeón Cañas. Het systeem ‘is ontworpen op maat van de arbeidsomstandigheden en levensloop van de man.’

‘Ik bid God dat hij mij de kracht geeft om tot mijn 65 te kunnen werken.’

María Elena Rodríguez bijvoorbeeld is 54 en verkoopt fruit op straat in San Salvador. Haar toekomst ziet er weinig rooskleurig uit. ‘Ik ben op geen enkele manier gedekt. Ik bid God dat hij mij de kracht geeft om tot mijn 65 te kunnen werken. Ik zeg aan mijn kinderen dat ze me naar een rusthuis zullen moeten brengen want ik zal geen pensioen hebben.’

Ze heeft drie kinderen maar wil niemand tot last zijn, zegt ze. Na een leven lang werken heeft ze eigenlijk recht op een rustige oude dag, voegt ze eraan toe.

Hervorming

Werknemers storten, met bijdragen van de werkgever, 13 procent van hun loon op hun pensioenrekening. Die wordt beheerd door de Beheerders van Pensioenfondsen (AFP’s), die 2,2 procent commissie inhouden om het geld te investeren.

Sinds eind 2015 debatteren regering, ondernemers, sociale sectoren en academici over een pensioenhervorming. Sinds de privatisering in 1998 is de dekking niet uitgebreid en zijn de pensioenen er niet op vooruitgegaan.

De linkse regering van Salvador Sánchez Cerén stelt een gemengd pensioensysteem voor, deels privé, deels overheid. De lage inkomens zouden daarbij in het openbare systeem kunnen stappen. Ondernemers en rechtse partijen wijzen dat af.

Een kwart betaalt bijdragen

65 procent van de economisch actieve bevolking overleeft in de informele economie

Tot november 2015 waren er er in El Salvador 2,7 mensen aangesloten bij het Pensioenspaarsysteem. Het land telt 6,3 miljoen inwoners, waarvan er 2,7 miljoen economisch actief zijn.

Maar 65 procent van de economisch actieve bevolking overleeft in de informele economie, terwijl slechts 25 procent sociale bijdragen betaalt. Dat betekent dat slechts een op de vier economisch actieve Salvadoranen gedekt is wanneer hij met pensioen gaat. En dat pensioen is bovendien laag.

Vrouwen gediscrimineerd

Vrouwen worden op verschillende manieren gediscrimineerd. Ze gaan op hun 55 met pensioen, waardoor ze minder lang hebben kunnen bijdragen en minder pensioen krijgen – als ze al hebben bijgedragen.

Bovendien verdienen ze gemiddeld 15 procent minder dan de mannen, ook al is volgens een VN-rapport hun scholingsgraad gemiddeld groter.

Rendabeler pensioenfonds

Momenteel draait het hervormingsdebat vooral rond de vraag hoe men het pensioenfonds rendabeler kan maken. In november beschikte dat fonds over 6,5 miljard euro. Als de rentabiliteit verhoogt, verhogen ook de pensioenen.

Ongeveer 60 procent van het fonds is geïnvesteerd in Pensioeninvesteringscertificaten, die door de staat zijn uitgegeven. Ze hebben een lage interest, 1,4 tot 3 procent. Wettelijk gezien mogen de AFP’s niet investeren op de internationale beursmarkt, waar het rendement hoger ligt maar de risico’s navenant zijn.