Seksuele zorg in Malawi lijdt onder Amerikaanse “Gag Rule”

Jonge moeders in een hospitaal in het Malawese district Neno. “Door gebrek aan adequate diensten voor gezinsplanning, groeit het aantal tienerzwangerschappen en neemt de moedersterfte toe.

Lindsey Pollaczek / Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

De door de Amerikaanse president Donald Trump in 2017 opnieuw ingestelde ‘Global Gag Rule’ (GGR) voorkomt dat er Amerikaans ontwikkelingsgeld naar ngo’s gaat die abortus of daaraan gerelateerde diensten bieden.

Change, een mensenrechtenorganisatie op het gebied van seksuele en reproductieve zorg in Washington D.C., onderzocht de impact van dat beleid in Malawi.

Religie

Serra Sippel, voorzitter van Change, licht toe dat voor Malawi is gekozen omdat het land Amerikaanse hulp ontvangt op drie gebieden die onder seksuele en reproductieve zorg vallen: gezinsplanning, zorg voor moeder en kind en hiv/aids.

“De GGR raakt gezondheidsstructuren en als structuren geraakt worden, zijn het vaak de gemarginaliseerde en gecriminaliseerde groepen die daar het meest door getroffen worden”, zegt Sippel. “Daartoe behoren mensen op het platteland, opgroeiende meisjes en jonge vrouwen en vrouwelijke sekswerkers.”

Het rapport gaat in op de verschillende manieren waarop de GGR de samenhang beïnvloedt in een land waarin veel groepen zich al keren tegen abortus, vaak uit religieuze overwegingen. Dat betekent dat de kans groter is dat een jonge vrouw die een abortus wil, is aangewezen op onveilige methoden als ze haar besluit geheim wil houden.

Taboe

In het rapport zegt een organisatie dat meisjes soms “drankjes drinken zoals een oplossing van waspoeder of stokjes gebruiken” om een abortus te veroorzaken.

“De GGR ondermijnt de rechten van vrouwen op zelfbeschikking nog verder”

In Malawi is abortus een taboe. De praktijk kan zelfs veertien jaar cel opleveren in gevallen waarin geen sprake is van een “levensbedreigende situatie” van de zwangere vrouw. Volgens het rapport ondergaan jaarlijks 50.000 vrouwen in het land een onveilige abortus.

De ngo Marie Stopes International (MSI), die geen directe diensten levert in Malawi, schat dat aantal zelfs op 78.000.

Hiv en aids

Abebe Shibru, landdirecteur voor Zimbabwe bij MSI, vertelt over de gevolgen van de GGR in Afrika ten zuiden van de Sahara, de regio waar ook Malawi bij hoort.

“De GGR ondermijnt de rechten van vrouwen op zelfbeschikking nog verder”, vertelt Shibru. “Door gebrek aan adequate diensten voor gezinsplanning, groeit het aantal tienerzwangerschappen en neemt de moedersterfte toe. Dat laatste is meestal een gevolg van onveilige abortus. De GGR draagt hieraan bij.”

Sippel zegt dat de lokale MSI-tak Banja La Mtsogolo (BLM) vanwege de GGR gedwongen werd de deelname aan het Amerikaanse Pepfar Dreams Partnership te beëindigen. “Een zeer effectief programma ter bestrijding van hiv.”

Klinieken gesloten

Deels is ook de Malawische regering verantwoordelijk voor het belemmeren van de werking van de ngo’s. In 2015 werd de Wet op Beëindiging van Zwangerschap, bedoeld om veilige abortus te garanderen in het geval van incest, verkrachting en aangeboren afwijkingen, “vertraagd” door het ministerie van Gezondheid.

“Als vrouwen ontheemd raken door de klimaatverandering, groeit het risico dat ze te maken krijgen met gendergeweld”

Dat gebeurde uit angst dat het de Amerikaanse buitenlandse hulp aan Malawi zou beïnvloeden, staat in het rapport.

“De Family Planning Association of Malawi (FPAM), een tak van de International Planned Parenthood Federation, zag zich gedwongen de deelname aan het Linkages-project te stoppen. Dat project richtte zich op hiv-en aidspreventie en behandeling. FPAM moest vier klinieken sluiten”, zegt Sippel.

Klimaatimpact

De bevolking heeft daarnaast te maken met de negatieve gevolgen van klimaatverandering, zoals intense neerslag en droogte. Hoewel deze kwesties niet te maken hebben met de GGR, verergeren ze wel de negatieve gevolgen daarvan.

“Als vrouwen ontheemd raken door de klimaatverandering, groeit het risico dat ze te maken krijgen met gendergeweld”, legt Sippel uit. “Ze moeten dan verder lopen om water en brandhout te halen. Ook als vrouwen na een ramp terechtkomen in opvangkampen, is de beschikbaarheid van seksuele en reproductieve zorg vaak beperkt.”