Shell wast handen in onschuld bij olievervuiling in Nigeria

Vorige maand kondigde Shell aan dat het zijn olieactiviteiten op het vasteland van Nigeria verkoopt aan een consortium van vijf voornamelijk Nigeriaanse oliemaatschappijen. De offshore olie- en gasactiviteiten in het land gaat Shell wel behouden.

Maar de deal ter waarde van 1,3 miljard dollar is afhankelijk van de goedkeuring van de Nigeriaanse overheid, en er zijn enkele juridische uitdagingen. De Nigeriaanse toezichthouder stopte een soortgelijke verkoop door ExxonMobil in 2022.

Nigeriaanse milieuactivisten en lokale bewoners willen dat Shell de grond en waterlopen herstelt die door olielekkages zijn verwoest. Ze eisen compensatie voor het bedrijf zijn bezittingen verkoopt.

‘Het zou gewetenloos zijn als Shell zijn onshore activiteiten in Nigeria zou opdoeken zonder de rotzooi op te ruimen en compensatie te betalen’, zegt Steve Bilko, de advocaat van enkele slachtoffers van olielekkages.

Vervuiling en geweld

Het Brits-Nederlandse bedrijf Shell boort al sinds de jaren ‘50 naar olie in Nigeria. In de zuidelijke Nigerdelta klagen veel lokale bewoners aan dat hun grond wel vervuild is, maar dat ze niet profiteren van de economische voordelen.

Dat heeft geleid tot soms gewelddadige conflicten tussen de lokale bevolking enerzijds en Shell en de Nigeriaanse overheid anderzijds. Zo executeerde de overheid de activist Ken Saro-Wiwa in 1995.

Nosda, het Nigeriaanse agentschap dat olielekken moet detecteren, meldt dat Shell verantwoordelijk is voor honderden olielekkages, vooral uit pijpleidingen rond de stad Port Harcourt. Deze lekkages vernietigen landbouwgrond en doden de vissen waarvan velen afhankelijk zijn voor hun voedsel en levensonderhoud.

De Nosda zegt dat meer dan 95 procent van deze lekkages te wijten is aan sabotage of diefstal van de olie. Dit is een grote illegale business in de regio. Maar Shell is wettelijk verantwoordelijk voor de lekkages, en dat zet het bedrijf nu aan tot verkoop.

In maart 2022 vaardigde de op één na hoogste rechtbank van Nigeria echter een bevel uit dat het bedrijf verbiedt om activa in Nigeria te verkopen. Zo schortte het de verkoop op totdat er een beslissing is genomen over de 2 miljard dollar aan compensatie die de getroffen bevolking eist voor de olielekkages.

Het Hooggerechtshof van Nigeria draaide de beslissing echter terug. Kort daarna kondigde Shell opnieuw aan dat het zijn bezittingen zou verkopen.

Het hazenpad kiezen

Bilko zegt dat veel van zijn cliënten bezorgd zijn dat de verkoop een invloed zal hebben op het vermogen of de bereidheid van Shell om compensatie te betalen en de vervuilde gebieden te saneren.

‘Shell heeft tientallen jaren miljarden ponden verdiend aan het winnen van olie uit Nigeria’, zegt de advocaat. ‘Wij zijn van mening dat Shell zijn wettelijke verantwoordelijkheden moet nakomen en geen milieuramp mag achterlaten als het de Nigerdelta wil verlaten.’

‘Wij zijn van mening dat Shell zijn wettelijke verantwoordelijkheden moet nakomen en geen milieuramp mag achterlaten als het de Nigerdelta wil verlaten.’

Bilko is ook bezorgd over het feit dat Shell ‘een enorm netwerk van afbrokkelende infrastructuur achterlaat na tientallen jaren van nalatigheid in het onderhoud van hun pijpleidingen en andere activa’.

Chima Williams is het hoofd van de Nigeriaanse actiegroep Environmental Rights Action. Hij legt uit dat burgers juridische stappen kunnen ondernemen tegen Shell om de verkoop tegen te houden ‘totdat het aangetaste milieu in zijn oorspronkelijke staat is hersteld’.

Andere lokale groepen hebben zich ook verzet tegen de verkoop en de leider van de etnische groepering Ijaw Nation zegt dat hij juridische opties zal onderzoeken om de verkoop tegen te houden.

Herboren

Het consortium waaraan Shell zijn activa probeert te verkopen heet Renaissance. Het bestaat uit vier Nigeriaanse bedrijven, waaronder Aradel Energy, en het buitenlandse bedrijf Petrolin, dat mede is opgericht door Samuel Dossou-Aworet, voormalig minister van Olie van Gabon. De ceo van de groep is voormalig Shell-medewerker Tony Attah.

De compensatie kan oplopen tot bijna 2 miljard dollar. Shell draaide vorig jaar 381 miljard dollar aan omzet, maar de potentiële kopers zijn veel kleiner. Petrolin heeft zijn hoofdkantoor in Zwitserland, waar omzetcijfers niet openbaar worden gemaakt. De jaaromzet van Aradel Energy ligt ruim onder de 1 miljard dollar.

Shell weigerde commentaar te geven, maar verwees naar een webpagina waarop staat dat de nieuwe eigenaars van Shell’s onshore olieactiviteiten ‘verantwoordelijk zullen blijven’ voor eventuele verplichtingen om olielekkages op te ruimen.

Er staat dat de nieuwe eigenaren een ‘aanzienlijke gecombineerde ervaring’ hebben, ook in de Nigerdelta, waar vier van de bedrijven momenteel olievelden exploiteren. Verder zegt Shell dat het de verkoop doet om ‘toekomstige investeringen in Nigeria te kunnen toespitsen op offshore- en gasinstallaties’.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News.