Rapport brengt gruwel in Syrische gevangenissen aan het licht

In 2011 ontsproot de Syrische Lente als reactie tegen het beleid van de Syrische president Assad. Straatprotesten werden door de Syrische autoriteiten bloedig onderdrukt en protestanten werden vanwege hun politieke overtuigingen gevangengezet in overvolle detentiecentra waar folteringen, verkrachtingen en elektroshocks tot de dagelijkse rituelen behoren.

Folteringen en mishandelingen worden al decennia in Syrië gebruikt om opstandige burgers tot bekentenissen te dwingen die nooit leiden tot een rechtvaardig proces. Vooral in de jaren tachtig en negentig waren dergelijke brutale handelingen courant, toen Hafez al-Assad, vader van de huidige president, de noodstand in het land misbruikte om dissidente meningen een halt toe te roepen.

Die noodtoestand was van kracht van maart 1963 en gaf verregaande bevoegdheden aan de veiligheidsdiensten. Burgers konden door wetswijzigingen voor onbepaalde tijd in voorlopige hechtenis genomen worden, gedetineerden vielen buiten het rechtssysteem en veiligheidsdiensten  waren niet aansprakelijk voor de behandeling van gedetineerden.

Door de aanhoudende burgerprotesten hief president Assad de noodtoestand in 2011 op. Ondanks het opheffen van de noodtoestand, ging het brutaal geweld tegen andersdenkenden gewoon voort, zo blijkt nu uit het rapport van Amnesty International.

Gruwelpraktijken

Syrische intelligentiediensten en andere overheidsinstellingen hebben al die tijd de gruwelijke feiten ontkend en getracht om die aan de (internationale) aandacht te onttrekken.

Niettemin kon het rapport van Amnesty International aantonen dat al wie zijn stem verheft tegen de regering willekeurige arrestatie, foltering, gedwongen verdwijning of de dood in de gevangenis riskeert.

De statistieken van de Human Rights Data Analysis Group (HRDAG), die Amnesty International in haar rapport gebruikt,  tonen aan dat tussen maart 2011 en december 2015 17.723 burgers omkwamen in Syrische gevangenissen.

Het rapport getuigt over het treurige lot van 65 Syrische burgers die de mishandelingen overleefden. Allemaal werden ze door de Syrische autoriteiten opgepakt én mishandeld nog voor ze het detentiecentrum bereikten.

Elke overlevende sprak over het zogenoemde ‘welkomstritueel’: bij aankomst in de gevangenis gebruikten bewakers siliconen of metalen staven of elektrische kabels waarmee gedetineerden werden afgeranseld.

Elke overlevende sprak over het zogenoemde ‘welkomstritueel’: bij aankomst in de gevangenis gebruikten bewakers siliconen of metalen staven of elektrische kabels waarmee gedetineerden werden afgeranseld.

Op de ‘welkomstrituelen’ volgden de ‘security checks’ waarbij vooral vrouwen seksueel aangerand werden door mannelijke cipiers.

‘Een van de cipiers betastte mij en dwong me hem aan te raken. Ik begon daarop te wenen en te schreeuwen. Mijn handen waren gebonden; hij probeerde mij aan te vallen. Ik weigerde, en hij werd woest. Hij stuurde mij terug in mijn cel. Ik wist dat hij woedend was. ’s Anderendaags nam hij me mee lunchen. Hij sloeg me in het gezicht en sloeg mijn hoofd tegen de muur. Ik was plotseling zeventig procent van mijn gehoor verloren’, zo verklaart ex-gevangene Bayan in het Amnesty-rapport.

Na de security checks volgde een collectieve opsluiting in veel te krappe cellen waar voedsel, water en sanitair nauwelijks beschikbaar waren. Bij gebrek aan plaats moesten gedetineerden om beurt of gehurkt slapen.

Moest iemand nog gestraft worden of tot  (gedwongen) bekentenissen gebracht worden, dan werd vaak de shabeh-positie toegepast: gedetineerden worden urenlang aan hun polsen opgehangen en herhaaldelijk geslagen.

Geen recht

Het gebeurt dat gedetineerden soms maanden of jaren in detentiecentra doorbrengen zonder contact met dierbaren, dokters of een advocaat die hun zaken behartigt. Wie uiteindelijk toch naar de rechtbank wordt begeleid, wordt een oneerlijk proces voorgeschoteld dat slechts enkele minuten duurt.

‘Het opzettelijke en systematische karakter van de folteringen en andere mishandelingen in de gevangenis van Saydnaya is een uiting van de laagste vorm van wreedheid en een harteloos gebrek aan menselijkheid’

Het eindstation van hun calvarietocht is meestal de militaire gevangenis van Saydnaya in een buitenwijk van de hoofdstad Damascus. Daar worden gevangenen eerst in ondergrondse cellen opgesloten, waar het vooral in de wintermaanden erg koud is. In de bovengrondse cellen eten ze bij gebrek aan voedsel sinaasappelschillen en olijfpitten om niet van de honger om te komen. Folteringen gaan onverminderd voort. Gangbare folterpraktijken zijn falaqa, waarbij een gedetineerde slagen krijgt op de voetzolen, en dulab (het lichaam van de gevangene wordt in een rubberen band gewrongen).

‘Het opzettelijke en systematische karakter van de folteringen en andere mishandelingen in de gevangenis van Saydnaya is een uiting van de laagste vorm van wreedheid en een harteloos gebrek aan menselijkheid’, zegt Philip Luther, Amnesty’s directeur voor de regio Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Gedetineerden die de folterpraktijken overleven, kampen bij hun vrijlating met ernstige fysieke en psychische problemen. Zij bevinden zich ondertussen onder de meer dan elf miljoen ontheemde Syriërs.

Gebruikmakend van de beschrijvingen van de ex-gedetineerden werkte Amnesty International met een team van specialisten van Forensic Architecture een virtueel 3D-model  van de militaire gevangenis in Saydnaya uit.

Amnesty International verzoekt de internationale gemeenschap medische en psychische hulp te verzekeren voor overlevenden van foltering. Daarnaast vraagt de organisatie dat de schuldigen voor deze misdaden tegen de menselijkheid voor het Internationaal Strafhof in Den Haag worden berecht.