Spook van fraude waart over verkiezingscampagne
Kintto Lucas
16 oktober 2002
Acht miljoen Ecuadoranen maken zich op voor de presidents- en parlementsverkiezingen van zondag, maar de kandidaten beschuldigen elkaar ervan dat ze voorbereidingen treffen om te knoeien met de uitslag. De ruzies gaan grotendeels over de samenstelling van de kiesbureaus, die de achilleshiel vormen van de complexe kiesprocedure. De Europese Unie, die de opdracht heeft gekregen toe te kijken op het eerlijke verloop van de verkiezing, eist dat de klachten vóór het weekend worden onderzocht. De honderdkoppige delegatie bevestigt ook dat er problemen zijn met de stembrieven en dat het electoraat niet steeds de juiste informatie krijgt.
De Ecuadoranen zullen zondag behoorlijk wat bolletjes moeten kleuren in de kieshokjes: naast een president en een vice-president moeten ze ook een keuze maken tussen de kandidaten voor het nationale parlement, de gemeenteraad, het provinciale bestuur en vertegenwoordigers van het Andesparlement. De waarnemers van de Europese Unie waarschuwen echter dat het publiek te weinig of onjuiste informatie krijgt over de verkiezingsprocedures. Zo werd de naam van één van de presidentskandidaten niet afgedrukt op de stembiljetten en stonden er verschillende fouten op het stembiljet voor het Andesparlement. De EU heeft bij het hoogste kiescollege een verzoek ingediend om die fouten recht te zetten.
De Europese waarnemers, die worden aangevoerd door het Italiaanse Europarlementslid Emma Bonino, hebben het hoogste kiescollege ook opgedragen om de klachten over de samenstelling van de kiesbureaus te onderzoeken. Vooral in de westelijke provincies Guayas en Manabí zouden de kandidaten zich bemoeid hebben met de samenstelling van het kiesbureau met de bedoeling om te knoeien bij het tellen van de stemmen.
Twee weken geleden kwam het al tot een rel over de benoeming van de voorzitters van de kiesbureaus in de provincie Guayas. Zo’n 5000 voorzitters bleken afkomstig te zijn uit de gelederen van de Roldosista Partij (PRE) van ex-president Abdalá Bucaram (1996-1997) - een aanfluiting van de democratische procedure waarbij de voorzitters willekeurig opgeroepen ambtenaren zijn. Na een klacht van de rechtse PSC en de linkse IDP werd de zaak rechtgezet. De PRE beschuldigt het hoogste kiescollege er nu echter van het op een akkoordje te gooien met de PSC en de IDP.
De afgelopen dagen vonden er nog een aantal verrassende wijzigingen plaats in de samenstelling van een aantal belangrijke kiesbureaus. In de provincie Manabi diende de Pachakutik Beweging een klacht in tegen een kandidaat van de IDP omdat die zijn mannetjes gepiloteerd zou hebben in de kiesbureaus. Kolonel Lucio Gutiérrez, die opkomt voor een coalitie van linkse partijen en sociale organisaties, dringt bij het hoogste kiescollege en de Europese waarnemers aan op een onderzoek. Gutiérrez en de Confederatie van Ecuadoraanse Inheemse Volken beschuldigen niemand van fraude, maar als de onregelmatigheden niet worden rechtgezet dan kan het daar wel op uitdraaien.
De samenstelling van de lokale kiesbureaus is de achilleshiel van de van de Ecuadoraanse verkiezingen. De voorzitters moeten namelijk de uitslag van de verkiezingen per telefoon doorgeven naar het telcentrum, waar de cijfers worden ingevoerd op de computer. Bij de vorige verkiezingen werd daar behoorlijk mee geknoeid. Achteraf is er nog wel een controle mogelijk na een klacht, maar als er een kandidaat met een ruime marge wint, kan een hertelling van de stemmen verworpen worden. Die situatie deed zich voor in Los Ríos in de provincieverkiezingen van 2000. Toen werd er fraude ontdekt in het voordeel van de IDP-kandidaat, die niettemin gouverneur werd zonder dat er een hertelling plaatsvond.
Het hoogste kiescollege heeft opiniepeilingen verboden in de laatste drie weken voor de verkiezingen, omdat die de kiezers zouden kunnen beïnvloeden. Op 1 oktober werd de laatste poll gepubliceerd door de firma’s Informe Confidencial en Datanálisis. Daarin hadden ex-president Borja (17 procent) en bananenmagnaat Alvaro Noboa (14 procent) en Gutiérrez (12 procent) de meeste kansen om de tweede ronde van 24 november te halen. Een vierde van het electoraat had nog niets beslist.