Steden in het Globale Zuiden moeten op zoek naar groen

Stijgende temperaturen, gecombineerd met het zogenaamde "hitte-eilandeffect" en de hoge bevolkingsdichtheid maken steden extra kwetsbaar voor hittegevolgen. Dat vertaalt zich in een een groeiend aantal hitte-gerelateerde ziekten en sterfgevallen.

Groene ruimtes in de stad zijn een cruciaal middel om dat risico te verminderen. Maar de verdeling van die groene ruimtes is lang niet overal ter wereld evenwichtig, blijkt uit nieuw internationaal onderzoek in het vakblad Nature Communications. 

Groot potentieel

Steden in het Globale Zuiden hebben gemiddeld maar 70 procent van de “koelcapaciteit” die groenzones in meer noordelijke steden bieden.

Die vaststelling biedt ook kansen, stelt onderzoek door onder meer de universiteiten van Nanjing, Exeter, Aarhus en North Carolina State: er is een ‘enorm potentieel’ om stedelijke koeling in het zuiden te verbeteren en ongelijkheid te verminderen.

‘Stedelijk groen is een bijzonder effectieve manier om de fatale effecten van extreme hitte en vochtigheid aan te pakken’, zegt hoogleraar Tim Lenton van de Universiteit van Exeter. ‘Onze analyse toont dat groene ruimtes de oppervlaktetemperatuur in de gemiddelde stad met zo’n 3 graden Celsius kunnen verlagen tijdens warme seizoenen – een essentieel verschil tijdens extreme hitte.’

Amerikaanse steden

De studie gebruikte satellietgegevens van de vijfhonderd grootste steden ter wereld om hun "koelcapaciteit" te beoordelen: de mate waarin stedelijke groene ruimtes de oppervlaktetemperaturen van een stad afkoelen.

‘Stedelijk groen is een bijzonder effectieve manier om de fatale effecten van extreme hitte en vochtigheid aan te pakken.’

De hele top tien van steden met de grootste koelcapaciteit ligt in de VS. Veel Amerikaanse steden hebben een lage bevolkingsdichtheid, en dat biedt ruimte voor groene zones en dus verkoeling.

De Somalische hoofdstad Mogadishu is de stad met de laagste koelcapaciteit, gevolgd door Sana'a in Jemen en Rosario in Argentinië.

Zweten

Het verkoelende effect van stedelijke groene ruimtes, en met name stedelijke bossen, is te danken aan zowel schaduw als aan “transpiratiekoeling” - hetzelfde principe als zweten.

Meer groen is dan ook essentieel omdat Afrika, Latijns-Amerika en een groot deel van Azië het meeste risico lopen op extreme hitte.

‘Het goede nieuws aan deze studie is dat deze op de natuur gebaseerde oplossing voor koeling aanzienlijk kan worden verbeterd in het Globale Zuiden, wat helpt om toekomstige hittestress voor miljarden mensen aan te pakken’, hoogleraar Jens-Christian Svenning van de Universiteit van Aarhus, in Denemarken.

De wetenschappers beseffen wel dat het niet makkelijk zal zijn om de steden te vergroenen, en dat het proces op korte termijn duur kan zijn. Maar op langere termijn is het van cruciaal belang, benadrukken ze. Er kan ook gezocht worden naar innovatieve manieren om de stad te vergroenen, bijvoorbeeld door gevelgroen of daktuinen.