Taliban krijgen een kantoor in Qatar

Naar analogie met Henry Kissinger, vroeg president Obama zich al een tijdje af: ‘Wie bel ik als ik de taliban aan de lijn moet krijgen?’ Nu moet het akkoord over een talibankantoor in Qatar de vredesonderhandelingen met de Afghaanse regering in een hogere versnelling brengen.

Maar er zitten nogal wat haren in de boter. De betrokken partijen gingen niet over een nacht ijs, voor dit akkoord bereikt werd. Er wordt gesproken van een “initieel akkoord”, maar de exacte inhoud wordt nog onderhandeld. Een overzicht.

Taliban

Wat? In een verklaring op hun website bevestigden de taliban dat het een ‘voorlopig akkoord heeft bereikt met Qatar en andere betrokkenen’ over de oprichting van een officiële vertegenwoordiging -een soort ambassade voor de taliban. Over een duidelijke datum voor de oprichting bleef het stil.

Het kantoor zal volgens bronnen bemand worden door een voormalige persoonlijke medewerker van topman Mohammad Omar, en de voormalige minister van Defensie onder het talibanregime in Afghanistan.

De taliban vroegen in ruil de vrijlating van gevangenen uit de Amerikaanse militaire gevangenis Guantanamo. Onder deze gevangenen zijn verschillende vroegere hooggeplaatste figuren binnen de taliban. De exacte bepalingen van deze vrijlatingen worden nog onderhandeld.

Waarom? In hun verklaring stelde de extremistische groepering dat ze met het kantoor ‘begrip voor onze zaak willen verspreiden in de internationale gemeenschap.’ De erkenning door internationale grootmachten geeft de militanten ook een vorm van legitimiteit.

Vanuit de ogen van de taliban kunnen de onderhandelingen een volledige terugtrekking van de buitenlandse troepen uit Afghanistan mogelijk maken, stellen analisten. Daarmee verdwijnt voor hen ineens het grootste obstakel om de macht in het land terug te grijpen. Ex-talibanofficials zeiden echter dat het bereikte akkoord erop duidt dat de top van de taliban het vechten beu is.

Verenigde Staten

Wat? De VS zoeken al lange tijd een manier om met de taliban te onderhandelen. In hun zoektocht naar vertegenwoordigers, sloegen de VS een aantal blunders. Een zelfverklaarde vertegenwoordiger kwam in november 2010 weg met een grote som geld. Later bleek dat hij feitelijk niet in naam van de taliban sprak. In september 2010 pleegde een “onderhandelaar” een aanslag op de Afghaanse vertegenwoordiger. Dit kostte die laatste het leven.

De taliban liet weten dat het ‘begrip voor onze zaak wil verspreiden in de internationale gemeenschap’

In ruil voor de oprichting van het kantoor in Qatar, wordt de vrijlating van de Amerikaanse soldaat Bowe Bergdahl besproken, die sinds juni 2009 vastgehouden wordt. Ook hierover bestaat voorlopig geen duidelijkheid.

Waarom? Met de opening van een talibankantoor, komt er een vast contactpunt voor de Westerse en Afghaanse onderhandelaars en de taliban. De VS hoopt hiermee een vertrouwen op te wekken tussen de partners. Door de aangekondigde terugkeer van de Amerikaanse troepen tegen 2014, is de Obama-administratie haastig op zoek naar een oplossing. Het land in chaos achterlaten, ligt politiek moeilijk.

Afghanistan

Wat? In december werd bekend dat de VS door geheim diplomatiek overleg een akkoord had over het vestigen van een talibankantoor. De Afghaanse president Hamid Karzai toonde zich zeer ontevreden. Hij bekritiseerde dat de onderhandelingen achter zijn rug waren gevoerd.

Afghanistan had liever een andere locatie gezien. Na de aankondiging in december bevroor het hun diplomatieke relaties met Qatar. Afghaanse president Karzai liet eind december nog weten dat hij Saoedi-Arabië of Turkije boven Qatar verkoos. In het recente akkoord komt Karzai toch over de brug.

Waarom? De Afghaanse regering wenst een oplossing te vinden voor het land, als voorbereiding op de terugtrekking van het merendeel van de resterende 98,000 Amerikaanse troepen in 2014. Ze verkiezen dat de VS een deel van de troepen in het land houdt, als veiligheidsmaatregel en om de Afghaanse troepen op te leiden.

Pakistan

Wat? Pakistan speelt een belangrijke rol in de onderhandelingen. De Pakistaanse regering -en vooral hun inlichtingendienst Inter-Services Intelligence- wordt al langer verweten de taliban een hand boven het hoofd te houden. De top van de Afghaanse taliban bevindt zich volgens analisten op Pakistaans grondgebied, in het grensgebied met Afghanistan.

Een woordvoerder van het Pakistaanse ministerie voor Buitenlanse Zaken liet weten dat Islamabad ‘een toenaderingsproces ondersteunt, als dit door Afghanistan geleid wordt.’

Waarom? Volgens Amerikaanse en Afghaanse strategen wil Pakistan absoluut betrokken worden in onderhandelingen. Het zou hiermee zijn grip op de grensstreek versterken.

Het akkoord over het talibankantoor in Qatar kan de invloed van Islamabad echter verminderen. Dit zou de hoop zijn van westerse diplomaten. Volgens analisten moet een onderhandelde oplossing voor Afghanistan wel de medewerking van Pakistan inhouden.