Tekort aan verpleegkundigen in Latijns-Amerika pijnlijk duidelijk door coronacrisis

Verschillende landen in Latijns-Amerika kampen met een tekort aan verpleegkundigen.

David Mark / Pixabay

Door de pandemie is ‘de kwetsbaarheid van gezondheidssystemen blootgelegd, en ook het tekort aan verpleegkundigen die vanuit de frontlinie de situatie het hoofd moeten bieden’, schrijven verpleegkunde-experts uit Brazilië, Colombia, Mexico en Uruguay in een open brief in het Pan American Journal of Public Health, het tijdschrift van de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie (PAHO).

Beide Amerika’s tellen samen 8,4 miljoen verpleegkundigen, wat neerkomt op 56 procent van de totale medische beroepsbevolking (waaronder ook artsen, apothekers, tandartsen en verloskundigen). Wereldwijd is het gemiddelde 59 procent.

Het continent is goed voor een derde (ongeveer 8,4 miljoen) van alle verpleegkundigen ter wereld. Ongeveer een kwart van de verpleegkundigen is 55 jaar of ouder.

Betere opleiding

‘De regio moet de samenstelling van het verpleegpersoneel verbeteren’, zegt Silvia Cassiani, een van de auteurs en regionaal adviseur verpleegkunde bij de PAHO en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Het is ook nodig om ‘het aantal verpleegkundigen uit te breiden, ze beter te verdelen binnen elk land, het aantal mannelijke verpleegkundigen te verhogen en te investeren in kwaliteitsopleiding en de tewerkstelling van verpleegkundigen met een geavanceerde opleiding.’

Opleidingsniveaus

Een bijkomend nadeel is dat je in Latijns-Amerika niet altijd precies weet wat verpleegkunde inhoudt, zegt Dolores Latugaye, directeur van de verpleegschool van de Zuidelijke Universiteit in Argentinië.

‘Je hebt in alle landen verschillende niveaus bij de mensen die de verpleegkundige taken uitvoeren. In Argentinië mag een student dat al na negen maanden, met een diploma van verpleegkundig assistent, maar evengoed pas na een studie van drie of vijf jaar. Die verschillen komen in alle landen voor. Er zijn zoveel opleidingsniveaus dat er ook veel verwarring bestaat over de cijfers.’

Aanhoudende stress

‘De verpleegkundigen in Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied doen hun uiterste best om voorop te lopen bij de zorg voor ziekenhuispatiënten op de afdelingen intensieve zorg’, zegt Olivia Sanhueza Alvarado, voorzitter van de Latijns-Amerikaanse Vereniging van Scholen en Faculteiten voor Verpleegkunde.

Ontwikkelingslanden leiden jarenlang verpleegkundigen op, die uiteindelijk gaan werken in ontwikkelde landen, omdat de lonen en de werkomstandigheden daar beter zijn.

Maar in tijden van pandemie zijn de problemen talrijk, zegt Sanhueza. ‘In sommige landen hebben ze geen adequate beschermende uitrusting gekregen. We worden blootgesteld aan het risico van besmetting, aan lange shifts zonder voldoende rusttijd, door een tekort aan personeel om hen af te lossen. We worden soms blootgesteld aan geweld door de bevolking, door de angst en het gebrek aan kennis. We worden gescheiden van ons gezin, om de verspreiding van de pandemie te voorkomen. En er is de aanhoudende stress op het werk.’

Betere lonen in ontwikkelde landen

Volgens een recent WHO-rapport over de toestand van de verpleegkunde in de wereld valt de ongelijkheid tussen Noord en Zuid op. Ontwikkelingslanden leiden jarenlang verpleegkundigen op, die uiteindelijk gaan werken in ontwikkelde landen, omdat de lonen en de werkomstandigheden daar beter zijn.

‘Die migratie is een belangrijk gegeven want het betekent dat er geen voorwaarden zijn gecreëerd voor opgeleide mensen om te blijven’, zegt Latugaye. ‘Het tekort aan verpleegkundigen heeft een grote impact op de gezondheid van mensen.’

Florence Nightingale

De WHO heeft 2020 uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de Verpleeg- en Verloskundige. Het is tweehonderd jaar geleden dat pionier Florence Nightingale geboren werd.

‘Zonder verpleegkundigen is er geen gezondheidszorg.’

‘Een versterking van de verpleeg- en verloskunde heeft als bijkomende voordelen dat ze de gelijkheid mannen en vrouwen bevordert, bijdraagt aan de economische ontwikkeling en ook aan andere Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen’, aldus de organisatie.

‘Zonder verpleegkundigen is er geen gezondheidszorg’, beaamt Cassiani. Ze benadrukt ook dat er gezondheidssystemen nodig zijn ‘met voldoende verpleegkundigen die onder behoorlijke arbeidsomstandigheden werken. Zo moet de werkomgeving aangepast zijn aan de beroepspraktijk, moet men via preventie psychische problemen voorkomen, moeten de lonen ook sociale bescherming omvatten, en moeten er promotiemogelijkheden zijn.’