Thuishaven van Bengaalse tijger spoelt weg
Supratim Mukherjee
19 september 2003
Elke morgen laveert Santipada Ghorai met zijn
gammele houten boot handig over de Ganges in een schilderachtig landschap
van rivieren en kreken door de mangroves van de Indiase Sunderbans, een van
de meest unieke ecosystemen op aarde. De 54-jarige visser vangt
garnalenbroedsel, maar beseft intussen wel dat zijn bezigheden mee aan de
basis liggen van ingrijpende veranderingen in deze grootste delta ter
wereld. De vangst van garnalenbroedsel en de monocultuur van garnalen zorgen
samen met de houtkap voor erosie en die bedreigt het hele leefmilieu aan de
Indiase oostkust.
En toch vaart Ghorai elke ochtend weer uit, want de garnalenkweek is een
lucratieve bezigheid. Bijna 20.000 hectaren mangrove langs de kust zijn nu
al in handen van garnalenkwekerijen. Maar terwijl de Sunderbans veel geld
opbrengen, staat het gebied aan de rand van de afgrond. Dat is alvast de
conclusie van een onderzoek dat met steun van de Verenigde Naties is
uitgevoerd door de School voor Oceanografische Studie van de Jadavpur
Universiteit in Kolkata. De bodemerosie in combinatie met een stijgend
zeeniveau zal grote stukken land doen onderlopen, waardoor duizenden mensen
dakloos zullen worden, aldus het onderzoeksrapport. Dit vormt een ernstige
bedreiging voor het zeer diverse maritieme leven - rivierhaaien, rode
krabben, garnalen, slangen, die allemaal op unieke wijze aangepast zijn aan
het zilte water. Het zal ook drastische gevolgen hebben voor de
voedselketen. Volgens het rapport zal ook de bevolking niet gespaard
blijven. Calcutta en andere kuststeden zullen voortdurend risico lopen op
cyclonen en hevige stormen. Volledige visgronden kunnen wegspoelen en de
consumptie van garnalen kan met ten minste veertig procent terugvallen.
De Sunderbans is het enige mangrove-tijgerecosysteem ter wereld. Het gebied
is gelegen aan de kust van de Baai van Bengalen in het meest zuidelijke deel
van de Oost-Indiase staat West-Bengalen. Het is de thuishaven van de
Bengaalse of koningstijger. 54 van de 102 eilanden zijn bewoonbaar, maar
sommige zijn door de kusterosie al van de kaart geveegd. Eilanden als
Bedford, Lohachara, Kabasgadi en Suparibhanga zijn tussen 1988 en 2003
overstroomd. 10.000 gezinnen verloren hun onderdak. Andere eilanden eroderen
bijzonder snel en sommige wetenschappers vrezen dat zij op twintig jaar tijd
ook verdwenen zullen zijn. Professor Sugato Hazra, hoofd van de School voor
Oceanografische Studies, voorspelt dat Sagar, het grootste eiland dat nu al
dertig vierkante kilometer grond heeft verloren, tegen 2020 nog eens
vijftien procent aan bewoonbaar oppervlak zal kwijtspelen. Dat komt neer op
nog eens 30.000 milieuvluchtelingen, meent de professor
De bevolkingsdruk op het ecosysteem van de Sunderbans is bijzonder groot. De
aantasting van de bodem van de mangroves - die bijna negentig procent van
alle mariene soorten in India herbergen - is de belangrijkste oorzaak van de
bodemerosie en de verzilting, die de Sunderbans bedreigen. Satellietbeelden
tonen dat de kusterosie sneller verloopt dan de aangroei van land in het
estuarium. Het hele eilandsysteem kampt met een snel verlies aan land en
oevers, overstromingen en verzilting van het drinkwater. De instroom van
zeewater is een van de schadelijkste gevolgen van de erosie. Het zoute water
vormt een bedreiging voor de landbouw, de bosbouw en de visserij, en dus
voor de hele economie en het leefmilieu van de Sunderbans, zegt Tushar
Kanjilal, woordvoerder van de Tagore-Vereniging voor
Plattelandsontwikkeling, de oudste niet-gouvernementele organisatie uit de
Sunderbans.
De studie toont ook aan dat het zeeniveau in de Sunderbans elk jaar met 3,14
millimeter per jaar stijgt. Dat is veel meer dan het wereldgemiddelde van 2
millimeter per jaar. Wetenschappers menen dat een stijging van zelfs een
meter de komende vijftig jaar 1.000 vierkante kilometer grond op de 102
eilanden onder water zal zetten. Dit is een strijd tussen natuurbehoud en
ontwikkeling. We moeten nu gauw onze prioriteit bepalen, want anders gaat de
Sunderbans gewoon verloren, stelt Hazra.
Milieukenners zeggen dat de natuurbeschermingsinspanningen in het gebied dat
sinds 1984 behoort tot het Werelderfgoed van Unesco, tot nu toe beperkt zijn
gebleven tot de koningstijger. Een gebied van 2.585 vierkante kilometer is
sinds 1973 aangeduid als tijgerreservaat. De tijger is een paradepaardje
dat het belang van het ecosysteem onderstreept. Maar natuurbehoud is
natuurlijk meer dan het behoud van de tijgers alleen, stelt dr. Ashish
Ghosh, voormalig directeur van het Indiaas Zoölogisch Genootschap.
De West-Bengaalse minister voor de Ontwikkeling van de Sunderbans, Kanti
Ganguly, geeft toe dat de situatie ernstig is en dat de overheid niet
optreedt zoals het hoort. De deelstaatregering heeft in 1999 een bestuur
voor de kustzone ingesteld, maar deze instantie heeft de laatste twee jaar
niet meer vergaderd en heeft sindsdien ook maar weinig gedaan. De voorbije
eeuw heeft de illegale houtkap voor de uitbreiding van bewoning de
oppervlakte mangrove in de Sunderbans gehalveerd. Intussen wonen er al meer
dan 4,3 miljoen mensen in de Sunderbans. Maar er zal niet meteen een einde
komen aan de garnalenvangst of aan het vellen van bomen. De ministers in de
deelstaat willen de situatie niet aanpakken, omdat zij bang zijn om stemmen
te verliezen, zegt Tushar Kanjilal.