Tijdelijk staakt-het-vuren in Zuid-Soedan
Hannes Cool
28 januari 2014
De Zuid-Soedanese regering en de rebellen komen opnieuw samen op 7 februari om te onderhandelen over een definitief vredesakkoord. Op 23 januari werd al een voorlopig staakt-het-vuren ondertekend na de heropflakkering van het aanslepende conflict half december.
Het conflict begon midden december na een vermeende staatsgreep van gewezen vicepresident Riek Machar. Hoewel Machar ontkent dat hij het regime van zittend president Salva Kiir omver wilde werpen, brak er toch muiterij uit onder de militairen die trouw zijn aan Machar. De gevechten begonnen in de hoofdstad Juba maar breidden zich al snel uit naar de rest van het land. De steden Bor en Bentiu vielen in handen van de rebellen, net als een deel van de olievelden in het noorden van het land.
De kwestie heeft ook een etnische dimensie, aangezien Kiir en Machar elk een van de twee grootste etnische groepen van het land vertegenwoordigen. Kiir behoort tot de Dinka, die 36 procent van de bevolking uitmaken, Machar maakt deel uit van de Nuer, die 15 procent van het volk vertegenwoordigen.
Etnische zuiveringen
Beide kampen beschuldigen elkaar van moorden, verkrachtingen en vernederingen. Er is ook sprake van georganiseerde etnische zuiveringen. Zo maakten BBC en The Guardian gewag van de moord op 240 etnische Nuer half december dichtbij een politiekantoor in Juba. Een vertegenwoordiger van de regering beschuldigde de rebellen er dan weer van alle 127 patiënten van een ziekenhuis in Bor te hebben omgebracht.
De humanitaire tol van het conflict is erg hoog. The International Crisis Group, een denktank gespecialiseerd in internationale politieke conflicten, schat het aantal slachtoffers op 10.000. Nog eens 500.000 Zuid-Soedanezen ontvluchtten hun woonplaats en probeerden elders onderdak te vinden. Wie geluk had, kon terecht in een vluchtelingenkamp van de VN, anderen vluchtten in de brousse. VRT-journalist Rudi Vranckx bezocht Bor toen de stad net was heroverd door het regeringsleger. Hij noemde het een ‘spookstad’ die totaal vernield en uitgebrand was. Er lagen tientallen lijken op straat, en de enige overlevenden waren hoogbejaard of ernstig ziek.
Met de hulp van Oegandese troepen slaagde het regeringsleger erin om de steden Bor en Bentiu opnieuw te veroveren. Intussen waren ook al 12.500 VN-blauwhelmen ter plaatse om de burgerbevolking te beschermen. Na een akkoord over de vrijlating van elf politici die aan de kant van Machar stonden, kon op 23 januari in Ethiopië een voorlopige wapenstilstand ondertekend worden.
In afwachting van nieuwe onderhandelingen die op 7 februari starten, lijkt het opnieuw rustig in Zuid-Soedan. Het lot van de elf politici, die volgens president Kiir een staatsgreep voorbereidden, is nog een mogelijk twistpunt in de onderhandelingen. De rebellen willen dat ze kunnen deelnemen aan de onderhandelingen over een duurzame vrede, terwijl de regering hen voor de rechter wil brengen.