Touwtrekkerij om megadam in Congo

De Inga III Dam is onderdeel van wat wellicht het grootste waterkrachtproject in de wereld gaat worden. Al tientallen jaren wordt gesproken over de plannen. In het afgelopen jaar kregen die echter vaste vorm onder auspiciën van de Wereldbank.

Afgelopen dinsdag had het bestuur van de bank moeten stemmen over een initiële lening van 73 miljoen dollar voor het project. Dat geld zou verstrekt worden via de International Development Association (IDA), het programma van de Wereldbank voor de armste landen. Een week eerder werd de stemming echter abrupt uitgesteld.

Burgerorganisaties zeggen dat het project wellicht voortgezet wordt onder de International Finance Corporation (IFC), de private sector-tak van de Wereldbank. Critici die zich zorgen maken over de gevolgen van het project voor mens en milieu, verwachten dat grotere betrokkenheid van de private sector zal leiden tot andere prioriteiten.

“Als het project wordt overdragen aan een private investeerder, wordt de kans kleiner dat de armen ervan profiteren”, zegt Peter Bosshard, beleidsdirecteur van International Rivers, een belangengroep. “De deal met de IFC is achter gesloten deuren gesloten, zonder overleg met het Congolese parlement, het bestuur van de Wereldbank of burgerorganisaties. Dit soort niet-transparante deals zijn het beste recept voor ergere corruptie in DRC. Ze versterken niet de openbare verantwoording die noodzakelijk is voor sociale en economische ontwikkeling. “

Bosshard zegt van verschillende bronnen bij de Wereldbank gehoord te hebben dat het besluit om de financiering van Inga III te veranderen, genomen is door hoge functionarissen van de Wereldbank, de IFC en USAID, de belangrijkste Amerikaanse overheidsorganisatie voor buitenlandse hulp. Geen van de betrokken instituten heeft tot nu toe een deal bevestigd.

Zuid-Afrika

Zoals het er nu uitziet, wordt Inga III de eerste dam in een serie waterkrachtinstallaties in de rivier Congo, die samen het Grand Ingaproject vormen. Tot dit project behoort ook een dam van 145 meter die de Bundivallei onder water kan zetten, een gebied waar ongeveer dertigduizend mensen wonen.

Het complete project kan een capaciteit van 40.000 megawatt halen. Een capaciteit waar door de rest van het continent al jaren gretig naar wordt gekeken. Door de chaotische situatie in Congo is het project echter jarenlang vooruit geschoven. Afgelopen jaar kwam er een nieuwe impuls, toen de Zuid-Afrikaanse regering beloofde een substantiële hoeveelheid energie van Inga III te zullen afnemen.

De dam, die 12 miljard dollar moet gaan kosten, moet rond 2020 klaar zijn. Inga III kan dan een capaciteit van 4800 megawatt halen. Daarvan zou 2500 megawatt naar Zuid-Afrika gaan en 1300 megawatt naar de mijnbouwindustrie in de provincie Katanga.

“Weinig wijst erop dat elektriciteit voor de Congolese bevolking ook wordt meegenomen in de planning. Industriële verbruikers lijken de belangrijkste doelgroep”, zegt Maurice Carney, directeur van Friends of the Congo, een belangengroep. “Slechts 10 procent van de Congolese bevolking heeft elektriciteit. Op het platteland is de situatie nog slechter. Daar heeft maar 1 procent elektriciteit. Voor een land als Congo, dat genoeg mogelijkheden heeft voor alternatieve energie, zijn kleinschalige projecten op het gebied van hernieuwbare energie de beste weg vooruit.”

Carney en anderen willen dat een degelijke studie wordt gedaan naar alle sociale en milieuaspecten van Grand Inga. Zij vrezen dat de grotere betrokkenheid van de private sector het project in dit opzicht geen goed zal doen. “We betwijfelen of er überhaupt sprake zal zijn van ontwikkeling als dit project in private handen komt”, zegt Joshua Klemm, manager van het Afrikaprogramma van het Bank Information Center, een waakhond die zich richt op het beleid van de Wereldbank. “Als dit project van de Congolese regering is, is er in ieder geval nog enige hoop dat de elektriciteitsvoorziening in het land zal verbeteren.”