Verenigde Arabische Emiraten trekken zich gedeeltelijk terug uit oorlog in Jemen

Een kind kijkt naar het puin, na een luchtaanval in Jemen

Felton Davis (CC By 2.0)

Het leger van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zou zich grotendeels terugtrekken uit de Jemenitische burgeroorlog, waar ze deel uitmaakt van een coalitie geleid door Saoedi-Arabië. De VAE kregen veel kritiek op hun deelname en bijdrage aan het bloederige conflict dat al duizenden levens ontnam.

De krant The Wall Street Journal bracht het bericht dat de Verenigde Arabische Emiraten zich gedeeltelijk terugtrekken uit de Jemenitische burgeroorlog, die al vier jaar duurt. Ze steunen daarvoor op westerse ambtenaren, die getuigen dat de afgelopen weken verschillende tanks, gevechtshelikopters en honderden soldaten uit de VAE het conflictgebied Jemen verlieten. Het Arabische land zou de afbouw van hun militaire aanwezigheid al besproken hebben met hun bondgenoten, maar een officiële bevestiging blijft voorlopig uit.

In Jemen woedt sinds maart 2015 een burgeroorlog. De Houthi-rebellen uit het noorden veroverden de hoofdstad, waarop de internationaal erkende regering van Abd Rabbuh Mansur Al-Hadi vluchtte naar de zuidelijke stad Aden. De Houthi’s gingen een bondgenootschap aan met de vorige, afgezette president Ali Abdullah Saleh, en kregen de steun van Iran. Tegenover hen staat een internationale coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië, waarbij de Verenigde Arabische Emiraten een belangrijke rol spelen.

De coalitie krijgt de steun van de Verenigde Staten, en hoewel president Donald Trump daarin standvastig blijft, komt er steeds meer kritiek op de gewelddadige oorlog vanuit het Amerikaanse Congres . De dreiging van een verkoopverbod van wapens aan de VAE lijkt steeds realistischer. Ook in vele andere landen klinkt de kritiek steeds luider. Ten slotte hebben de Verenigde Naties het Jemenitisch conflict aangeduid als de ergste humanitaire crisis ter wereld.

Dreiging nieuwe Iraans-Amerikaanse oorlog

De VAE hopen volgens het artikel via deze terugtrekking hun internationale reputatie enigszins te redden. Ondertussen nemen de spanningen in de regio nog meer toe. Er hangt een oorlogsdreiging tussen Iran en de Verenigde Staten in de lucht. Na een incident in de Golf van Oman in juni, waarbij er explosies waren op twee olietankers, duidden zowel de VS als Saoedi-Arabië Iran aan als de schuldige. Alle partijen verklaren geen oorlog te willen starten, maar de oorlogsdreiging is duidelijk: enkele weken geleden blies Trump een aanval op Iran nog op het nippertje af.

Dat Saoedi-Arabië aanstuurt op oorlog met Iran, is niet verwonderlijk. Beide landen zijn belangrijk in de wereldwijde olieproductie, en ze zijn dus elkaars concurrent. De VAE willen net een oorlog met Iran vermijden. In de Jemenitische oorlog staan ze nu al samen met Saoedi-Arabië tegenover Iran. The Wall Street Journal stelt dat de VAE vrezen dat ze in het geval van een confrontatie tussen Iran aan de ene kant en de VS en Saoedi-Arabië aan de andere kant, het eerste doelwit zullen vormen voor Iran.

Dat laatste wordt genuanceerd door Elizabeth Dickinson, senior analist bij International Crisis Group, een ngo die streeft naar preventie en oplossing van dodelijke conflicten. In een serie tweets legt ze uit hoe de VAE al twee jaar bezig zijn met de afbouw van hun aandeel in Jemen. Ze stelt dat de VAE nooit de bedoeling hadden om in Jemen te blijven, maar net om het conflict te ontmijnen en daarna over te laten aan jemenitische bondgenoten. Ze hoopten dat veroveringen zouden leiden tot onderhandelingen. Er kwamen gesprekken, maar die verliepen traag en leidden tot frustratie.

There has been a great deal of speculation around the reported #UAE drawdown in #Yemen. A thread here clarifying a few things and adding some context. One key thing to understand is UAE objective has been consistent for 2yrs: wind down involvement in the Huthi conflict

— Elizabeth Dickinson (@dickinsonbeth) 5 juli 2019

De laatste maanden trekt het land zich terug, als een nieuwe strategie om het conflict met de Houthi’s te beëindigen en de strijd tegen terrorisme verder te zetten. Volgens Dickinson hebben de nieuwe spanningen met Iran ervoor gezorgd dat alles nog ingewikkelder is geworden: ‘Spanningen met Iran waren niet de aanzet om zich terug te trekken, maar die hebben de situatie wel degelijk gecompliceerder gemaakt.’ Alles draait volgens haar om de dynamiek in de regio.

8/ A final element shapes the situation now: the regional dynamic. Tensions with Iran were not the impetus for the withdrawal, but they have certainly complicated it. UAE has sought to de-escalate, and Yemen may now form a part of that. ENDS

— Elizabeth Dickinson (@dickinsonbeth) 5 juli 2019

De VAE en hun regionale machtspositie

Het is voorlopig nog onduidelijk welke impact de terugtrekking zal hebben op het Jemenitische conflict zelf. De alliantie tussen Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten vormt een belangrijk aspect van de coalitie tegen de Jemenitische Houthi’s. Toch hebben ze zich op andere fronten geconcentreerd in de strijd. Terwijl Soedi-Arabië zich in het noorden van Jemen vooral richt op de bestrijding van de Houthi’s aan haar grens, zijn de VAE voornamelijk in het zuiden actief. Daar vechten ze tegen terreurgroeperingen zoals Al-Qaeda en IS, die ook in Jemen opereren.

De terugtrekking van de VAE uit Jemen is namelijk slechts een gedeeltelijke. Volgens de Texaanse geopolitieke inlichtingendienst Stratfor, trekt het land zich deels terug omdat ze haar positie in de regio wil beschermen. Omwille van hun deelname aan het Jemenitische conflict hebben de VAE allerlei militaire basissen opgericht in de Golfregio, in Jemen en in andere landen zoals Eritrea en Somalië.

Nog volgens Stratfor hebben die verhoogde aanwezigheid, de emerati-steun aan Jemenitische separatisten in het zuiden van Jemen en hun rol in het bestrijden van terrorisme, de VAE een nieuwe rol gegeven als een soort beschermer voor de regio. Zo kunnen ze ook hun invloed vergroten in andere landen in en rond het Arabische schiereiland. Door zich terug te trekken uit het conflict in Jemen, hopen ze dus drie zaken te bereiken: hun recente rol als regionale beschermheer behouden, een wapenembargo door Amerika tegenhouden en vermijden dat Iran hen aanvalt in een mogelijk nieuw conflict.