Uitwerpselen opruimen en dat bekopen met je leven, in minstens negen landen is het normaal

Drie mannen hebben net handmatig een put geledigd in Bangalore, India, augustus 2019.

© WaterAid / CS Sharada Prasad / Safai Karmachari Kavalu Samiti

Uit de studie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en enkele andere partners blijkt dat miljoenen sanitaire medewerkers in lage-inkomenslanden systematisch worden blootgesteld aan schadelijke kevers, krachtige chemicaliën en vuile omstandigheden die dodelijk kunnen zijn.

De 61 pagina’s tellende studie met de titel ‘Gezondheid, veiligheid en waardigheid van sanitaire werkers’ neemt het op voor alle saneringswerkers in de wereld, die hun leven riskeren om andermans vuil op te ruimen. Het rapport roept op om deze mensen op zijn minst beschermende kledij te geven en zegt dat ze recht hebben op elementaire arbeidsrechten.

Onveilig en onwaardig

sanitaire werkers in Bangladesh, Bolivia, Burkina Faso, Haïti, India, Kenia, Senegal, Zuid-Afrika en Oeganda werken doorgaans in een “informele economie zonder basisrechten en bescherming”

De woordvoerder van de Verenigde Naties, Stephane Dujarric, sprak vorige week met journalisten in New York over de “onveilige en onwaardige arbeidsomstandigheden van afvalruimers” in negen ontwikkelingslanden.

De onderzoekers concentreerden zich op sanitaire werkers in Bangladesh, Bolivia, Burkina Faso, Haïti, India, Kenia, Senegal, Zuid-Afrika en Oeganda die doorgaans werken in een “informele economie zonder basisrechten en bescherming”, voegde Dujarric daaraan toe.

Het rapport van de WHO kwam er met de medewerking van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de Wereldbank en WaterAid. De tekst beschrijft mensen die beerputten en septische putten legen, riolen reinigen en daarbij dagelijks in contact komen met menselijke uitwerpselen.

Stinkende putten

De onderzoekers zoomen onder meer in op Wendgoundi Sawadogo, een afvalverwerker in Ouagadougou, een stad met ongeveer 2,4 miljoen inwoners en de hoofdstad van het West-Afrikaanse land Burkina Faso.

De 45-jarige werd gefotografeerd terwijl hij in latrines en open rioolputten klom, zonder handschoenen, zich vasthoudend aan met vuil besmeurde touwen. Uit zijn getuigenis in het rapport blijkt dat hij in de stinkende putten naast het vuil ook vaak weggegooide spuiten terugvindt.

Geen papieren

“Je gaat met je emmer en je schoffel de diepte in, zonder ergens een spoor achter te laten, laat staan dat er een document is dat je nakomelingen laat zien dat je dit werk hebt gedaan.”

Sawadogo sprak over collega’s die vaak worstelen om de betonnen platen die de kuilen afdekken, op te heffen. Sommigen hadden hierbij al een vinger, teen of voet gebroken. Hij noemde het werk “echt gevaarlijk” en zei dat hij enkele van zijn collega’s al heeft zien omkomen.

“Je hebt geen papieren om aan te tonen dat dit je beroep is” zegt Sawadogo. “Als je sterft, dan sterf je.

“Je gaat met je emmer en je schoffel de diepte in, zonder ergens een spoor achter te laten, laat staan dat er een document is dat je nakomelingen laat zien dat je dit werk hebt gedaan. Als ik daaraan denk, ben ik verdrietig. Ik wens niet dat mijn kinderen het werk zullen moeten doen dat ik nu doe.”

Cholera en dysenterie

Inoussa Ouedraogo, een andere arbeider in hetzelfde land, beschrijft in het rapport hoe een zware afdekplaat zijn vinger verpletterde, een verwonding die de 48-jarige man ongeveer 100 dollar in lokale valuta kostte voor een pijnlijke behandeling die elf maanden in beslag nam. Gedurende die tijd moest hij gewoon verder blijven werken.

De studie beschrijft verder de toestand van sanitaire medewerkers van over de hele wereld die zonder veiligheidskledij in rioolputten zwoegen, waardoor ze risico lopen op ziektes als cholera en dysenterie, een zware vorm van diarree.

Ook wordt er werk verricht in tanks waarin zich dampen van ammoniak, koolmonoxide, zwaveldioxide en andere giftige gassen ophopen. Die kunnen ertoe leiden dat werknemers het bewustzijn verliezen, langdurige ademhalingsproblemen of moeilijkheden met het zicht krijgen, of zelfs sterven.

Sanitair werk automatiseren

Weinig lage-inkomenslanden hebben gezondheids- en veiligheidsvoorschriften om afvalverwerkers te beschermen, concluderen de onderzoekers. Er zijn geen betrouwbare wereldwijde statistieken, maar de onderzoekers schatten dat in India elke vijf dagen één sanitaire werker omkomt.

Maria Neira, directeur volksgezondheid bij de WHO, roept op om het sanitaire werk te automatiseren zodat werknemers niet met blote handen menselijke uitwerpselen moeten aanraken. Verder pleit ze bij de overheden voor betere gezondheids- en veiligheidswetgeving, opleiding, beschermende kleding, verzekeringen en gezondheidscontroles.

“Sanitaire werkers leveren een belangrijke bijdrage aan de volksgezondheid over de hele wereld, maar vaak brengen ze daarmee hun eigen gezondheid in gevaar. Dat is onaanvaardbaar”, zegt Neira. “We moeten de arbeidsomstandigheden voor deze mensen verbeteren.”