‘Vergeet Idlib niet’: smeekbede om internationale hulp uit noodlijdende Syrische provincie

Artsen Zonder Grenzen voorziet in verschillende vluchtelingenkampen in Idlib medische ondersteuning met mobiele klinieken.

© MSF / Abdul Majeed Al Qareh

‘Geen enkele overheid of ngo steekt een vinger naar ons uit.’ Mensen uit de Syrische provincie Idlib voelen zich volledig in de steek gelaten door de internationale gemeenschap. Er is geen noodhulp terwijl noodzakelijke infrastructuur en degelijke gezondheidszorg al vóór 6 februari quasi onbestaande was.

Anderhalve dag kan een eeuwigheid duren, dat ondervond Samer Karam. De hele tijd probeerde de Syrische Nederlander zijn zus in Maland-Idlib te bellen. De lijn bleef dood, tot hij dinsdag de vertrouwde stem hoorde. Zijn zus overleefde de aardbeving, net zoals haar drie kinderen die tussen vier en één jaar oud zijn.

‘De eerste nacht brachten ze door in een auto zonder verwarming’, zegt Karam. ‘In een huis schuilen tegen de vrieskou was geen optie. Gelukkig heeft iemand hen intussen een plek in zijn tent aangeboden’.

Maland ligt op 10 kilometer van de Turkse grens, dicht bij het epicentrum van de aardbeving. ‘De ravage valt niet te beschrijven’, weet Karam. ‘Volgens mijn zus waren er dinsdag al 39 doden geborgen, terwijl niemand levend vanonder het puin werd gehaald. Maland is een groot dorp, het hoogste gebouw telt vier verdiepingen. Dat is helemaal ingestort, net zoals 90 andere huizen. Het aantal slachtoffers zal nog enorm oplopen’.

‘Dorpen zoals Maland staan er helemaal alleen voor’.

Idlib is geïsoleerd. Het Assad-regime probeert het gebied al jarenlang met Russische steun te heroveren. ‘Niemand komt Idlib helpen’, zegt Karam. ‘Er zijn amper graafmachines of ander materiaal om het puin te doorzoeken naar overlevenden, er is niets. Geen enkele overheid of ngo steekt een vinger uit naar Idlib, behalve de Witte Helmen. Echte helden zijn dat, maar ze zijn met veel te weinig en hebben niet genoeg middelen. Ze focussen op de grote steden, heel begrijpelijk. In dorpen zoals Maland staan ze er helemaal alleen voor’.

‘Vergeet Idlib niet’, zegt hij. ‘Iedereen weet dat alle hulp aan Syrië door Damascus wordt afgeleid naar regeringsgebied. Maar hetzelfde gebeurt in Turkije. Van alle hulp die via Turkije passeert, geraakt er niets tot in Idlib. De internationale gemeenschap moet haar verantwoordelijkheid opnemen. Ze moet erkennen dat Idlib bestaat, en dat de mensen er in hoge nood verkeren’.

Gezondheidssituatie was al precair

Al voor de aardbeving waren meer dan 1,8 miljoen intern ontheemden in 1633 kampen in Noordwest-Syrië blootgesteld aan een cholera-epidemie. Minder dan helft van deze kampen heeft een normaal functionerend rioleringssysteem. In januari was er volgens de Syrische interim-regering van de oppositiebeweging sprake van meer dan 37.500 choleragevallen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakte begin januari melding van meer dan 77.000 gevallen in het hele land.

Er zijn 1633 vluchtelingenkampen in Noordwest-Syrië. Minder dan helft van deze kampen heeft een normaal functionerend rioleringssysteem.

© Sonia Al-Ali

Cholera verspreidt zich vooral door vervuild drinkwater. De gezondheidszorg en de sanitaire, water- en elektriciteitsvoorzieningen waren na 11 jaar oorlog al zwaar beschadigd. Drinkwater moet gesteriliseerd worden met chloor, open rioleringen moeten afgesloten en sanitaire voorzieningen hersteld worden. De hoogdringendheid van deze herstelwerken is er na de aardbeving niet minder op geworden, maar nu is ook de infrastructuur die er nog was, helemaal tot puin herleid. Dat cholera een chronisch probleem zal worden in de regio, waarschuwde WHO-medewerker Iman Ahmed al voor de aardbeving.

In januari bezocht MO* een van de vluchtelingenkampen in het gebied, in een stadje dichtbij de Syrisch-Turkse grensovergang Bab al-Hawa. Omar Al-Hamo (35) getuigde toen over hoe hij eerder die maand last had van zware hoofdpijn, buikloop en voortdurend moest overgeven. ‘In het ziekenhuis dacht ik dat ik zou sterven van de helse pijn in mijn buik’, vertelde hij.

Hij bleek cholera opgelopen te hebben. Al-Hamo is afkomstig uit de stad Ma’arrat al-Numan, ten zuiden van Idlib, maar belandde in het vluchtelingenkamp na gevechten tussen het Syrische leger en oppositiestrijders. Ook dat gebied werd vorige week ernstig getroffen door de aardbeving. ‘Proper water bereikt ons kamp niet, dus moet ik water kopen van de eigenaars van lokale waterputten. Dat is niet altijd proper en steriel. Veel boeren bewateren hun gewassen met rioolwater, door het tekort aan proper water en de hoge waterprijzen. We kunnen niet anders dan van deze besmette gewassen te eten.’

Ook Ola Haj Ahmed (38) vluchtte uit Ma’arrat al-Numan en kwam in een kamp terecht. Ook zij liep begin dit jaar cholera op. ‘Er is geen afgesloten riolering en ik woon hier met mijn vier kinderen naast de vuilnisbelt, die erg stinkt’, zei ze. Zichzelf met haar twee zieke kinderen isoleren kon ze niet, omdat ze met haar gezin van zes in één tent woont.

Er zijn 1633 vluchtelingenkampen in Noordwest-Syrië. Minder dan helft van deze kampen heeft een normaal functionerend rioleringssysteem.

© Sonia Al-Ali

Muhammad Walid al-Tamer, hoofd van een doktersvereniging in het noorden van Syrië, vertelde MO* in januari: ‘De bacterie die cholera veroorzaakt, wordt overgedragen door besmet voedsel en water. De ziekte is levensbedreigend als de patiënt niet de nodige behandeling krijgt.’

‘De snelle verspreiding van de ziekte is te wijten aan de algemene zwakte van de medische sector in deze regio en aan het feit dat de bevolking zich niet aan de preventiemaatregelen houdt. Er zijn niet genoeg vaccins beschikbaar en in de vluchtelingenkampen kan vaak onvoldoende medische zorg verleend worden.’

Sinds in september 2022 het eerste geval van cholera werd gerapporteerd verspreidde de ziekte zich over het hele land. Toch bleef respons van lokale en internationale organisaties om de epidemie te bestrijden uit, aldus Al-Tamer. Vandaag is de nood eens zo hoog.

De WHO waarschuwt voor de verdere verspreiding van besmettelijke infectieziekten door het gebrek aan sanitaire voorzieningen en drinkbaar water. ‘Cholera heeft het lijden van de mensen in de vluchtelingenkampen in het noorden van Syrië verergerd’, getuigde Al-Hamo in januari. En dan moest de aardbeving nog komen.

Deze getuigenissen uit Idlib werden opgetekend door Erik Raspoet en Sonia Al-Ali. Jakob Albers vertaalde de bijdrage van Sonia Al-Ali.