Verkiezingen in Ivoorkust na crisisdecennium
Dorien De Wit
02 november 2010
Afgelopen zondag was een belangrijke dag voor 5,7 miljoen Ivorianen die voor de eerste keer in tien jaar tijd weer naar de stembus trokken om hun president te kiezen. De huidige president, Laurent Gbagbo, is sinds 2000 aan de macht en weigerde steeds de verkiezingen uit te schrijven. De belangrijkste kanshebbers voor de titel zijn Laurent Gbagbo zelf, voormalig staatshoofd Henri Konan Bédié en oud-premier Alassane Ouattara.
Ivoorkust stond door zijn bloeiende cacao-export ooit bekend als een zeldzaam postkoloniaal succesverhaal. Vanaf de onafhankelijkheid in 1960 werden de grenzen opengezet voor immigranten om het land te helpen bewerken. Velen onder hen konden al heel snel een eigen landbouwbedrijfje opstarten en Ivoorkust werd ’s werelds topproducent van cacao.
Maar in 1980 kelderde de cacaoprijs waardoor de producenten het economisch zwaar te verduren kregen. Het was ook in die periode dat de regulerende staatsinstellingen werden afgebouwd door Structurele Aanpassingsprogramma’s van het IMF en de Wereldbank en dus konden de landbouwers niet meer rekenen op hulp van bovenaf. Met het land in economische crisis werden de oorspronkelijke immigranten meer dan ooit met bitterheid bekeken. De noordelijke Ivorianen die etnisch niet te onderscheiden vielen van de immigranten werden mee geviseerd.
In 2000 werd Laurent Gbagbo verkozen tot president. Gbagbo is afkomstig uit het zuidwesten van Ivoorkust en sympathiseerde met de landbouwers die zich achteruitgesteld voelden door de oorspronkelijke immigranten. De Ivoriaanse identiteit werd een belangrijk strijdpunt en door de aanhoudende irritaties en etnische botsingen kwam een geweldspiraal op gang waarna het land geteisterd werd door burgeroorlogen.
In 2002 werd een coup gepleegd tegen Gbagbo. De coup mislukte, maar de leden ervan vormden een rebellenbeweging die controle verkreeg over de noordelijke helft van het land. Tot op de dag van vandaag behouden deze rebellen, gegroepeerd onder de naam ‘Forces Nouvelles’, de controle over het noorden.
Deze verkiezingen werden de voorbije jaren al zes keer aangekondigd en telkens weer afgelast. Het bepalen van wie wel of niet Ivoriaan was en dus stemgerechtigd, bleek steeds een twistpunt.
Deze verkiezingen zijn dus in ieder geval uniek. De kiezerslijsten werden door elke partij goedgekeurd en de kandidaten zouden de uitslag van de stemming naar eigen zeggen aanvaarden. Elke kandidaat heeft zijn geografisch gesitueerde achterban. Gbagbo rekent op de Bétékiezers uit het westen, Bédié rust op de Baoulé uit het zuiden, het centrum en het oosten, en Ouattara vertegenwoordigt de noordelijke etnische groep en het groot aantal immigranten. Verwacht wordt dat Gbagbo een meerderheid haalt in de eerste ronde, maar de resultaten zouden zo dicht bij elkaar liggen dat een tweede ronde, op 28 november, pas beslissend zal zijn. Ondanks het feit dat de kandidaten zeggen zich bij de uitslag te zullen neerleggen, wordt gevreesd dat de resultaten zullen worden betwist en dat een tweede ronde weer zal worden uitgesteld.
Maar zover zijn we nog niet want de uitslag wordt ten vroegste woensdag verwacht. De verkiezingen zijn alvast vredig verlopen, met hier en daar een enkel incident. De winnaar staat in ieder geval voor een serieuze uitdaging: desastreuze infrastructuur, corruptie, maar vooral de nog steeds sluimerende etnische spanningsvelden bemoeilijken goed bestuur. De Ivorianen hopen dat met deze verkiezingen de politieke en economische instabiliteit in hun land kan worden aangepakt, en dat Ivoorkust weer rustig kan herstellen.