Verlaten olietanker in de Rode Zee vormt tikkende tijdbom, en niet alleen voor het milieu

De FSO Safer bij haar ingebruikname als opslagschip (zonder voortstuwingsmechanisme) voor de kust van Jemen in 1988

Piet Sinke / Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

In de Rode Zee ligt al vier jaar een roestende tanker die al vier jaar te verkommeren. Die is niet alleen een ecologische tijdbom, maar mogelijk ook een humanitaire ramp, zegt een nieuwe studie in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Als de tanker scheurt, kunnen miljoenen mensen in de regio zonder voedsel, drinkwater en brandstof komen te zitten.

De FSO Safer, een drijvende verwerkingseenheid voor olie, werd in 2015 achtergelaten te midden van het conflict in Jemen. Maar het schip, dat zo’n vijf mijl voor de kust ligt aangemeerd, bevat nog altijd 1,1 miljoen vaten olie. Dat is vier keer zoveel als wat vrijkwam bij de enorme milieuramp met de Exxon Valdez in 1989.

De kans dat die olie in zee terechtkomt, is reëel: de roestende romp kan scheuren, en het schip dreigt vlam te vatten door de opeenhoping van gassen, of in het geval het onder vuur wordt genomen. Omdat het in rebellengebied ligt, is een bergingsoperatie extra moeilijk.

‘De effecten op de volksgezondheid zijn moeilijker te bevatten.’

Een olieramp zou niet alleen dramatisch zijn voor het milieu, maar ook voor de volksgezondheid, stelt onderzoek door de Universiteit van Stanford. Een grootschalig lek kan het risico op hart- en vaataandoeningen bij bewoners van de regio met tot wel 42 procent verhogen, zeker als de olie opbrandt. Schoonmaakploegen en anderen die direct aan de olie worden blootgesteld, lopen zelfs tot 530 procent meer risico. Er zijn daarnaast ook neurologische, dermatologische en psychiatrische gevolgen mogelijk.

‘De meeste mensen kunnen zich gemakkelijk voorstellen hoe een enorme olieramp het milieu schaadt’, zegt Benjamin Huynh van de Universiteit van Stanford. ‘Maar de effecten op de volksgezondheid zijn moeilijker te bevatten, vooral in een regio die een humanitaire crisis zoals Jemen doormaakt.’

Drinkwater en voedsel

Een olieramp met de FSO Safer zou bovendien ingrijpende gevolgen hebben voor de drinkwater- en voedselvoorziening in de streek. Als de olie de ontziltingsinstallaties in de regio bereikt, loopt de drinkwatervoorziening voor miljoenen mensen gevaar.

De olievlek zou in enkele weken tot de sluiting van belangrijke havens leiden en zo cruciale leveringen verstoren. Dat heeft grote gevolgen in de regio, die al moeilijk bereikbaar is door het aanhoudende conflict in Jemen. Cruciale voedselhulp voor 8,4 miljoen mensen dreigt dan gehinderd te worden.

Bovendien zijn de havens goed voor zo’n 40 procent van de brandstofimport in Jemen. Als er minder brandstof binnenkomt, zullen ziekenhuizen en andere cruciale diensten gesloten worden.

Verenigde Naties

De wetenschappers hopen dat de harde cijfers in de studie het gevaar concreter maken en zo de betrokken partijen sneller tot een vergelijk kunnen brengen.

‘We wisten natuurlijk dat een olieramp negatieve gevolgen zou hebben, maar waren verrast door het aantal mensen dat in de meeste van onze scenario’s wordt getroffen’, zegt David Rehkopf, hoogleraar Epidemiologie en Volksgezondheid aan de Universiteit van Stanford. ‘We hopen dat dit meer druk op de internationale gemeenschap legt om de olie uit het wrak weg te pompen en deze ramp te voorkomen.’